Ubóstwo energetyczne jest przedmiotem badań ekspertów IBS od 2015 roku. Wypracowaliśmy i zaadaptowaliśmy do polskich warunków miary ubóstwa energetycznego stosowane w Unii Europejskiej. Udoskonalamy metodologię pomiaru, prowadzimy badania grupy dotkniętej problemem oraz przedstawiamy propozycje ograniczenia zjawiska w Polsce.
Nasze badania koncentrują się na:
- szacowaniu skali zjawiska w Polsce przy zastosowaniu odpowiedniej metodologii i wskaźników;
- analizie zróżnicowania regionalnego zjawiska i charakterystyk ubogich energetycznie gospodarstw domowych;
- skonstruowaniu propozycji instrumentów polityk publicznych mających zapobiegać rozprzestrzenianiu się ubóstwa energetycznego w Polsce w przyszłości oraz ocenie ich skuteczności;
- analizie zależności pomiędzy zanieczyszczeniem powietrza a ubóstwem energetycznym i wskazaniem optymalnych metod jednoczesnego przeciwdziałania obydwu zjawiskom.
Wyniki naszych badań zostały opisane w kilkunastu publikacjach oraz zaprezentowane podczas wielu seminariów i konferencji naukowych w kraju i za granicą. Wszystkie publikacje oraz relacje z wydarzeń IBS dotyczących ubóstwa energetycznego publikujemy poniżej.
Finansowanie
Projekt jest realizowany w trybie ciągłym w ramach działalności statutowej. Dodatkowo, w roku 2018 projekt był realizowany w ramach zleceń dla Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii, Forum Energii oraz Ministerstwa Energii (na zlecenie Komisji Europejskiej). W latach 2015-2016 oraz 10-12.2017 projekt był finansowany ze środków European Climate Foundation.
Osoby realizujące projekt w roku 2019
kierownik projektu, ekspert – Piotr Lewandowski
eksperci – Jakub Sokołowski, Aneta Kiełczewska, Jan Rutkowski, Aleksander Szpor
kontakt: jakub.sokolowski@ibs.org.pl
Aktualności
Podczas sesji „Green Transformations” (5 czerwca 2025 r.) w ramach konferencji Europe and Mobilities (Euromobi) na Uniwersytecie Warszawskim, Jakub Sokołowski przedstawił wyniki badań IBS.
W dniach 19-20 września 2023 roku w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie odbyła się Międzynarodowa Konferencja na temat Ubóstwa Energetycznego.
W konferencji uczestniczyli Jakub Sokołowski, Jan Frankowski, Joanna Mazurkiewicz i Aleksandra Prusak.
25 kwietnia Jan Frankowski i Jakub Sokołowski wzięli udział w spotkaniu zorganizowanym przez EAPN Polska w Fundacji Stocznia, poświęconym wynikom panelu obywatelskiego o ubóstwie energetycznym.
„Jak skutecznie walczyć z ubóstwem energetycznym?” na to pytanie próbowaliśmy znaleźć odpowiedź 8-9 marca w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie.
Jak zmodernizować ciepłownictwo, tak aby nie zwiększyć przy tym skali ubóstwa energetycznego? Polecamy rozdział ekspertów IBS w raporcie Forum Energii „Czyste ciepło 2030. Strategia dla ciepłownictwa”.
Ubóstwo energetyczne obniża jakość życia, ale też przyczynia się do zanieczyszczenia powietrza. Polecamy rozdział autorstwa ekonomistów IBS w raporcie Global Compact Poland.
Podczas szczytu klimatycznego ONZ w Katowicach zaprezentowaliśmy wyniki badań dot. m.in. ścieżek transformacji niskoemisyjnej, górnictwa i ubóstwa energetycznego.
Jakub Sokołowski wziął udział w spotkaniu sieci ENGAGER w Sarajewie (Bośnia i Hercegowina, 25.09.).
13 czerwca w Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii prezentowaliśmy kolejne wyniki badań dotyczących ubóstwa energetycznego.
Przypominamy najważniejsze fakty dotyczące zjawiska oraz udostępniamy nagrania prezentacji i dyskusji z naszego seminarium.
Publikujemy materiały z seminarium o ubóstwie energetycznym i wpływie termomodernizacji na rynek pracy, które zorganizowaliśmy 30 stycznia br.
Podczas seminarium 30 stycznia zaprezentujemy najnowsze wyniki badań IBS dotyczące ubóstwa energetycznego i wpływu termomodernizacji na rynek pracy w Polsce. Zachęcamy do oglądania transmisji na żywo!
Pod koniec września eksperci z naszego Instytutu przedstawili najnowsze wyniki badań dotyczących ubóstwa energetycznego oraz brali udział w dyskusjach dotyczących poprawy efektywności energetycznej budynków oraz problemu smogu.
Polecamy lekturę nowej publikacji wydawnictwa Routledge zawierającej rozdział autorstwa Macieja Lisa, Agaty Miazgi i Katarzyny Sałach o zróżnicowaniu ubóstwa energetycznego w Polsce.
Udostępniamy krótkie filmowe podsumowanie seminarium oraz wypowiedzi naszych Gości i członków Zespołu zarejestrowane tuż po spotkaniu.
Przy braku instrumentów skierowanych na przyczyny problemu w konsekwencji marnotrawimy środki – Aleksander Szpor w wywiadzie dla serwisu Chronmyklimat.pl.
To, co potrzeba wiedzieć o ubóstwie energetycznym w Polsce, przedstawiamy w infografice oraz broszurze informacyjnej.
29 listopada br. zaprezentujemy najnowsze wyniki naszych badań oraz wspólnie z zaproszonymi gośćmi porozmawiamy o ubóstwie energetycznym w politykach publicznych.
20 września 2016 roku w Manchesterze odbyło się ogólnoeuropejskie sympozjum pt. “Advances in fuel poverty research and practice”.
W dniach 22-24 września 2016 r odbyła się III Międzynarodowa Konferencja ESPAnet Polska pt. “Innowacje społeczne a rozwój” organizowana przez Instytut Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego we współpracy z fundacją ICRA.
Ogrzanie mieszkania zimą bez zrujnowania domowego budżetu to dla wielu Polaków oczywisty standard, dla innych – szczyt marzeń. Porozmawiajmy o rozmaitości przejawów i przyczyn ubóstwa energetycznego w Polsce.
Wyjaśnia Agata Miazga w audycji radiowej „Po pierwsze ekonomia”.
Dlaczego IBS kładzie taki nacisk na wprowadzenie do badań i debaty publicznej terminu „ubóstwa energetycznego”? Jaki sens ma wyszczególnianie „ubóstwa energetycznego” zamiast mówienia „po prostu” o ubóstwie w ogóle?
Polecamy uwadze wywiad Konrada Malca z Agatą Miazgą na temat ubóstwa energetycznego oraz dwie nowe publikacje naszego Instytutu.
IBS zorganizuje panel dyskusyjny dotyczący ubóstwa energetycznego podczas II Europejskiego Kongresu Samorządów 2016.
Zgłoszenia przyjmujemy do 4.12.2015
W perspektywie kilkudziesięciu lat zmierzymy się w Polsce ze wzrostem cen energii, którego skutki możemy odczuć silniej niż inne kraje europejskie.
Badania
Dane o wydatkach na energię niezbędnych do osiągnięcia komfortu cieplnego według typów budynków w Polsce
Publikacje
2019-07-18
Pomiar ubóstwa energetycznego w Polsce z użyciem wielowymiarowego wskaźnika ubóstwa energetycznego
Ubóstwo energetyczne to złożony problem, który jest najczęściej spowodowany niskimi dochodami, wysokimi kosztami energii lub mieszkaniem w budynku o niskiej efektywności energetycznej. Różne wskaźniki pozwalają zidentyfikować te czynniki, ale wśród naukowców nie ma zgody co do tego, który ze wskaźników jest najlepszy lub jak praktycznie połączyć odmienne wyniki. W związku z tym, mapowanie ubóstwa i planowanie polityki wsparcia może skorzystać ...
Państwa członkowskie UE są zobowiązane do oceny skali ubóstwa energetycznego w danym kraju. Proponujemy nową definicję ubóstwa energetycznego w Polsce, charakteryzującą się różnymi poziomami szczegółowości, które odpowiadają potrzebom różnych szczebli administracji. Proponujemy również zestaw pięciu wskaźników pomiaru ubóstwa energetycznego na podstawie danych z Badania Budżetów Gospodarstw Domowych w Polsce. Dwa wskaźniki oparte ...
Opracowanie prezentuje najważniejsze fakty i prawidłowości dotyczące ubóstwa energetycznego wśród mieszkańców domów jednorodzinnych w Polsce. Wykorzystujemy wskaźnik Wysokie Koszty – Niskie Dochody, opracowany przez IBS na podstawie metodologii pomiaru ubóstwa energetycznego w Wielkiej Brytanii. Dokonujemy charakterystyki ubogich energetycznie gospodarstw zamieszkujących domy jednorodzinne ze względu na ich liczebność, wysokość i źródła dochodów, cechy mieszkania ...
W niniejszym raporcie przedstawiamy sposób statystycznej identyfikacji gospodarstw domowych ubogich energetycznie według wskaźnika Wysokie Koszty – Niskie Dochody (WK-ND, ang. Low Income High Costs). Prezentujemy koncepcję pomiaru ubóstwa energetycznego, a następnie krok po kroku opisujemy implementację wskaźnika WK-ND przy użyciu danych z Badania Budżetów Gospodarstw Domowych dla lat 2012-2016. ...
Projekt finansowany ze środków European Climate Foundation. Opracowanie własne z wykorzystaniem danych Głównego Urzędu Statystycznego „Badanie Budżetów Gospodarstw Domowych” 2012-2016. Główny Urząd Statystyczny nie ponosi odpowiedzialności za dane i wnioski zawarte w publikacji. Treść niniejszej publikacji wyraża poglądy Autorów i niekoniecznie jest tożsama ze stanowiskiem ...
Projekt finansowany ze środków European Climate Foundation. Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego „Badanie Budżetów Gospodarstw Domowych” 2012-2016. Główny Urząd Statystyczny nie ponosi odpowiedzialności za dane i wnioski zawarte w publikacji. Stosuje się zwyczajowe zastrzeżenia. Wszelkie błędy są nasze. ***Pierwsza wersja tekstu została ...
W niniejszym artykule konfrontujemy różne sposoby pomiaru zakresu i głębokości ubóstwa energetycznego w Polsce. Następnie dokonujemy przeglądu i oceny krajowych polityk i instrumentów, które bezpośrednio lub pośrednio obejmują ubogich energetycznie. Przegląd doświadczeń innych krajów oraz przeprowadzone mikrosymulacje dla polskich gospodarstw domowych pozwalają nam sformułować podstawowe reguły dla prowadzenia działań mających na celu organicznie ...
Celem artykułu jest wyjaśnienie przestrzennego zróżnicowania ubóstwa energetycznego w Polsce. Silne zróżnicowanie ubóstwa energetycznego między województwami jest skutkiem różnic w poziomie urbanizacji, strukturze budynków oraz dochodów i rodzaju gospodarstw domowych. Przeprowadzona analiza wariancji pozwala stwierdzić, że te trzy czynniki z różną siłą wpływają na obiektywny (LIHC) oraz subiektywny wymiar ubóstwa energetycznego. Wysokie wydatki na energię ...
W celu ujęcia zróżnicowania ubogich energetycznie tworzymy mapę gospodarstw domowych w Polsce w dwóch wymiarach: efektywności energetycznej oraz dochodu, wykorzystując w tym celu analizę skupień. Wyróżniamy 12 typów gospodarstw domowych, dla których wyznaczamy natężenie ubóstwa energetycznego w oparciu o miarę LIHC (ang. Low Income High Costs) oraz miarę subiektywną, opartą na odczuwanym braku komfortu cieplnego ...
Celem niniejszej pracy jest zbadanie wpływu zmian cen, dochodów oraz struktury gospodarstw domowych na zasięg ubóstwa energetycznego w Polsce do roku 2030. W tym celu zbudowane zostały scenariusze zmian w każdym wyróżnionym wymiarze (struktura demograficzna, poziom dochodów, struktura budynków oraz ceny energii). Następnie symulacyjnie wyznaczono, w jakim zakresie te scenariusze przełożą się na zakres ubóstwa ...
Problemy z zaspokojeniem podstawowych potrzeb związanych z energią są codziennością wielu Polaków, lecz mimo to, pojęcie ubóstwa energetycznego w krajowej debacie jest nadal egzotyczne. W oparciu o przegląd literatury światowej publikacja odpowiada na główne argumenty kwestionujące sens tego pojęcia. W dalszej części prezentowane są najważniejsze wyniki z pomiaru tego zjawiska w Polsce. W konkluzji proponuje się dalsze badania ...
Celem artykułu jest przedstawienie statystycznej miary ubóstwa energetycznego dla Polski. Prezentowane w niniejszej pracy badanie jest pierwszym dla Polski, które ściśle opiera się̨ na metodologii stosowanej w Wielkiej Brytanii – jedynym kraju posiadającym ustawową definicję ubóstwa energetycznego. Obliczamy trzy miary: absolutną – „10% dochodów”, zmodyfikowaną absolutną – „13% ...
Publicystyka
Problem ubóstwa energetycznego w Polsce próbuje się zwalczać sloganami o energooszczędnych żarówkach i wymianie starego pieca. Tymczasem sytuacja wielu osób dotkniętych tym kryzysem niewiele się zmienia. Co należy zmienić, abyśmy przestali być w tej kwestii bezradni, a zaczęli realnie pomagać ubogim energetycznie?
Latem doskwierają nam upały, a od jesieni do wiosny pogoda jest nieprzewidywalna. Rośnie pokolenie dzieci, które Boże Narodzenie w śnieżnej odsłonie znają głównie z opowieści. Zmiany klimatu mają daleko idące konsekwencje. Poniesiemy je wszyscy. Ciągle jeszcze możemy to naprawić. To ostatni dzwonek!
Od połowy 2021 r. wysokie ceny energii powodują, że coraz więcej osób ma trudności z opłaceniem rachunków za energię. Dane te wskazują na pilną potrzebę, aby nowy rząd w Polsce podjął zdecydowane kroki w celu eliminacji głównych przyczyn ubóstwa energetycznego w ramach sprawiedliwej transformacji sektora mieszkaniowego.
„Politycy głodzą dzieci”, „6 zł na żywność dziennie”, „Szokujące dane: (…) coraz bardziej przybywa Polaków żyjących w skrajnej biedzie! Co na to rząd i prezydent (…)?” – to tylko kilka nagłówków z 2015 r., kiedy w skrajnym ubóstwie żyło 6,5% polskiego społeczeństwa. Pomimo przewidywań ekspertów, że w walce z ubóstwem cofniemy się do roku, w którym 2,5 mln osób w Polsce zmagało się ze skrajną biedą, skala ubóstwa w 2022 r. nie wzrosła. Czy zadziałało zwiększone wsparcie socjalne, a może dane Głównego Urzędu Statystycznego nie mówią nam wszystkiego o biedzie w Polsce?
Reakcją rządu na gwałtownie rosnące ceny energii było zamrożenie taryf promowane jako „tarcza solidarnościowa”. W ramach tego rozwiązania w 2023r przedsiębiorstwa energetyczne stosują cenniki obowiązujące w roku ubiegłym wobec tych odbiorców, u których zużycie prądu nie przekroczy określonych limitów. Problem w tym, że ustalając pułap zużycia dla osób z niepełnosprawnościami, nie doszacowano ich zwiększonych potrzeb. W ich przypadku tarcza jest dziurawa.
Kolejna z produkcji video Fundacji Stocznia upowszechniających wiedzę na temat ubóstwa energetycznego i sposobów walki z tym narastającym problemem społecznym. Wynik i wnioski z badań IBS prezentuje dr Jakub Sokołowski.
Film z udziałem Dr Jakuba Sokołowskiego, który włączył się z badaniami IBS w inicjatywę Fundacji Stocznia. "Narada Obywatelska o kosztach energii" zgromadziła badaczy, praktyków i aktywistów promujących wiedzę i rozwiązania na rzecz walki z ubóstwem energetycznym.
Osoby z IBS
