Przegląd tematyczny Komisji Europejskiej 2023: Sprawiedliwa transformacja w kierunku neutralności klimatycznej

Przegląd tematyczny Komisji Europejskiej 2023: Sprawiedliwa transformacja w kierunku neutralności klimatycznej ukazał się w połowie października. Wkład zespołu IBS obejmował diagnozę na następujących polach:

• wskazanie wyników badań oraz luk wiedzy dotyczących wpływu transformacji energetycznej na gospodarkę, ze szczególnym uwzględnieniem zielonych miejsc pracy,
• określenie podejmowanych działań dotyczących podnoszenia kwalifikacji w odpowiedzi na prognozowany wzrost popytu na pracę w zielonych miejscach pracy,
• omówienie aktywności w zakresie dialogu społecznego, ze szczególnym uwzględnieniem tematu warunków pracy wobec potrzeby adaptacji do zmian klimatycznych.

Wkłady do przeglądu opracowaliśmy na podstawie analizy dokumentów strategicznych i badań. Przeprowadziliśmy równiez wywiady z osobami reprezentującymi związki zawodowe oraz instytucje rynku pracy.

Główne wyniki raportu w zakresie sytuacji w Polsce wskazały, że:

• dyskusja o skali i profilach miejsc pracy tworzonych i likwidowanych w wyniku transformacji energetycznej debacie publicznej jest niewielka i ograniczona do górnictwa węgla i energetyki. Istniejące badania dostarczają m.in. prognoz zatrudnienia w górnictwie w oparciu o umowę społeczną uzgodnioną w dialogu społecznym między rządem a związkami zawodowymi. Stwierdziliśmy potrzebę przeprowadzenia badań empirycznych i prognoz zatrudnienia również w innych branżach, z uwzględnieniem ich efektów mnożnikowych.
• rząd w Polsce zdefiniował zielone miejsca pracy w technicznym dokumencie, dotyczącym zasad ubiegania się o rezerwę Funduszu Pracy. Brakuje jednak szacunków dotyczących skali zielonych miejsc pracy. W Polityce Energetycznej Państwa 2040 przytacza się jedynie ich ogólną liczbę. Istnieją także nieliczne opracowania wycinkowe, dotyczące wybranych branż, np. energetyki wiatrowej na morzu. W rezultacie, stwierdziliśmy deficyt wiedzy dotyczący struktury „zielonych” miejsc pracy, warunków pracy, zatrudniania osób niepełnosprawnych w zielonych miejscach pracy, a także przepisów prawa pracy związanych z adaptacją do zmian klimatu.
• działania związane z transformacją energetyczną są rozproszone między różnymi ministerstwami. Pozytywne praktyki koordynacji polityki rozwoju pochodzą natomiast z Górnego Śląska i Wielkopolski Wschodniej. Tam podmioty regionalne przeprowadziły dialog dotyczący przyszłych kierunków rozwoju, a także wsparły pierwsze działania skupione na rekwalifikacji pracowników i zapewnieniu alternatywy w stosunku do branż energochłonnych.

Cały raport w języku angielskim, zawierający wnioski ze wszystkich krajów Unii Europejskiej dostępny jest na stronie Komisji Europejskiej. W pracach ze strony IBS wzięli udział Jan Frankowski, Joanna Mazurkiewicz, Jakub Sokołowski i Piotr Lewandowski.