
Warszawa
rozpoczęcie
zakończenie
Centrum Konferencyjne Zielna, ul. Zielna 37
Badacze rynku pracy spotkali się na międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej przez Bank Światowy i IBS, dot. kształtowania się nowych form nierówności (Warszawa, 16-17 stycznia).
Konferencja IBS i Banku Światowego skupiona była wokół kwestii globalizacji, pracy, a także nowych aspektów nierówności w Europie i Azji Środkowej. Wśród ekspertów z zagranicy znaleźli się przedstawiciele wiodących ośrodków badawczych z całego świata, z m.in.: Princeton University, Banku Światowego, Norwegian School of Economics, czy Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju. Poniżej publikujemy główne wnioski, prezentacje oraz zdjęcia.
Fleurbaey na początku wskazał kilka ważnych zjawisk we współczesnych gospodarkach, które tworzą istotny kontekst dla dobrobytu społecznego: niskie i spadające w większości państw zaufanie do instytucji, rosnące nierówności, spadek poparcia dla demokracji, globalizacja, czy wyzwania przyszłości: bezrobocie technologiczne, starzenie się, dług, migracje i ochrona środowiska.
Fleurbaey następnie zajął się kwestią mierzenia dobrobytu społecznego. Wskazał na trzy ważne aspekty, które naukowcy powinni brać w tym przypadku pod uwagę: wyniki versus szanse, relacje społeczne i deklarowany poziom szczęścia. W trzeciej części wystąpienia profesor Fleurbaey zajął się politykami publicznymi mającymi wpływ na dobrobyt społeczny. Wskazał trzy kategorie takich polityk:
Maurizio Bussolo omówił zmiany natury nierówności w Europie oraz w Centralnej Azji, które następowały pod trzema trendami: globalizacji, zmian technologicznych oraz starzeniem się społeczeństwa (→ prezentacja). Podkreślił, że ryzyka związane ze zmianami, które zachodziły w gospodarce nie były rozłożone po równo między grupy społeczne; niektóre grupy były narażone na większą niestabilność niż inne. Na przykład, młodsi pracownicy musieli zmierzyć się z większym ryzykiem otrzymania niestandardowych kontraktów zatrudnienia.
Bussolo rozważał również czy rozbudowane systemy redystrybucji dochodu w Europie są przygotowane na nowe rodzaje nierówności oraz czy kontrakt społeczny powinien zostać zaprojektowany na nowo. Zaproponował, aby nowy system zbudować na trzech fundamentach:
Sandra M. Leitner (Vienna Institute for International Economic Studies) zaprezentowała wyniki badań dotyczących wpływu trzech wymiarów globalizacji na nierówności płac wśród rodzimych pracowników krajów Unii Europejskiej (→ prezentacja). Pierwszy z wymiarów, migracja, w krajach Europy Południowej przyczynia się do nierówności płac. W odniesieniu do dwóch kolejnych – handlu i bezpośrednich inwestycji zagranicznych – nie ma jednoznacznej zależności.
Iga Magda (IBS) kontynuowała temat nierówności płac, skupiając się na krajach Europy Środkowo-Wschodniej oraz kontekście firm (→ prezentacja). Argumentowała, że za nierówności płac w większym stopniu odpowiadają różnice pomiędzy firmami niż wewnątrz firm. Nierówności płac wynikają z różnic w charakterystykach stanowisk pracy i firm, ale znaczenie mają także charakterystyki pozostałych pracowników w firmie.
Lucia Gorjon z Uniwersytetu Kraju Basków pokazała, że dochód minimalny nie opóźnia wejścia na rynek pracy osób bezrobotnych, którym on przysługuje (→ prezentacja; paper). Wyniki jej badań sugerowały również, że osoby bezrobotne, które dodatkowo zostały objęte programami aktywizacyjnymi, mają większe szanse na znalezienie pracy.
Astrid Kunze z Norweskiej Szkoły Ekonomicznej pokazała, że po wprowadzeniu reformy opieki nad dziećmi w Norwegii, matki młodych dzieci częściej korzystają z nietypowych godzin pracy w celu zwiększenia równowagi pomiędzy życiem rodzinnym a pracą zawodową (→ abstrakt).
Francesco Trentini z Uniwersytetu w Turynie udowadniał, że umowy tymczasowe mają negatywny wpływ na zatrudnialność młodych osób przyszłości (→ prezentacja).
Marc Fleurbaey podkreślił rolę sieci bezpieczeństwa takich jak dochód podstawowy, inwestycji w przekwalifikowanie pracowników oraz uczenia się przez całe życie. Jego zdaniem rynek pracy musi stać się bardziej przyjazny dla ludzi. Carlos Piñerúa stwierdził, że poczucie pozostawania w tyle ma niewiele wspólnego z poziomem dochodów, ponieważ ludzie patrzą raczej na konwergencję. Również jakość usług publicznych jest bardzo ważna.
Część dyskusji dotyczyła kwestii związanych z podatkami. Według Pawła Wojciechowskiego, ludzie nie rozróżniają podatków od ubezpieczeń społecznych, a przejrzystość na temat różnych składek jest kluczowa. Marc Fleurbaey, zapytany, czy powinniśmy rozszerzyć bazę podatkową o podatki kapitałowe / majątkowe w celu sfinansowania państwa dobrobytu, stwierdził, że podatki od kapitału nie sprzyjają planowaniu inwestycji. Zasugerował trzy inne możliwości: wyższy podatek od spadków, podatek klimatyczny i wyższy podatek od najmu. Carlos Piñerúa podniósł kwestię unikania podatków: potrzebujemy nie tylko więcej podatków, ale sprawiedliwych podatków. Tomasz Chróstny skomentował wprowadzenie "małego ZUS" - według niego zmiana ta zwiększy siłę nabywczą i inwestycje ponad 1,6 miliona mikroprzedsiębiorstw i samozatrudnionych. Pozwoli im to stać się małymi i średnimi przedsiębiorstwami w dłuższej perspektywie. Według Pawła Wojciechowskiego "mały ZUS" oznacza natomiast dotacje do minimalnych emerytur w przyszłości, a Polska nie podejmuje wyzwań związanych z nowymi formami pracy w zakresie zabezpieczenia społecznego.
Cevat Giray Aksoy (Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju) wytłumaczył wpływ zmian w strukturze handlu zagranicznego na aktualną ocenę rządzących polityków przy pomocy danych empirycznych i metody zmiennych instrumentalnych (→ paper). Głównym wnioskiem badania jest to, że wzrost wartości eksportu, do którego powstania konieczny jest udział wykształconych pracowników, powoduje lepsze ocenianie rządzących przez osoby wykształcone, podczas gdy wzrost importu z tej samej grupy produktów powoduje niższe oceny rządu przez wykształconych pracowników. Ponadto, nie zauważono wpływu zmian w strukturze handlu towarami, których produkcja wymaga wysokich kwalifikacji, na opinie osób niewykształconych.
Lia Pacelli (Uniwersytet w Turynie) skoncentrowała się podczas swojej prezentacji na ocenie reformy prawa pracy we Włoszech. Reforma wprowadziła możliwość zmniejszenia kosztów zwalniania pracowników poprzez zmniejszenie odpraw przysługujących zwalnianym. Używając metody difference-in-difference w grupach pracowników uprawionych i nieuprawnionych do nowej formy zatrudnienia, Lia Pacelli stwierdziła, że reforma zwiększa zatrudnienie lecz efekty są mniejsze dla dobrze wykształconych pracowników lub tych którzy wcześnie pracowali w bardziej wymagających intelektualnie branżach.
Piotr Lewandowski (Instytut Badań Strukturalnych) zaprezentował artykuł o przechodzeniu z prac zrutynizowanych do mniej zrutynizowanych w krajach rozwiniętych (→ prezentacja). Podstawowym wnioskiem pracy jest to, że rozprzestrzenianie się nowoczesnych technologii (komputeryzacja) najbardziej wpływa na przechodzenie do niezrutynizowanych zadań. Ponadto, globalizacja prowadzi do wzrostu zadań zrutynizowanych w krajach rozwijających się i do ich zmniejszenia w krajach rozwiniętych.
Welfare Policy and Beyond
Konferencja rozpoczęła się wykładem honorowym prof. Marca Fleurbaey’a z Uniwersytetu w Princeton. Fleurbaey postawił pytanie: jak ponownie przemyśleć politykę społeczną w zakresie promowania szeroko rozumianego dobrobytu społecznego? Podkreślił przy tym, że w przez promocję dobrobytu społecznego rozumie znacznie więcej niż tylko niwelowanie nierówności dochodowych, co stało się w ostatnim czasie dominującym tematem w debacie ekonomiczno-społecznej (→ prezentacja).Fleurbaey następnie zajął się kwestią mierzenia dobrobytu społecznego. Wskazał na trzy ważne aspekty, które naukowcy powinni brać w tym przypadku pod uwagę: wyniki versus szanse, relacje społeczne i deklarowany poziom szczęścia. W trzeciej części wystąpienia profesor Fleurbaey zajął się politykami publicznymi mającymi wpływ na dobrobyt społeczny. Wskazał trzy kategorie takich polityk:
- ratunek dla przegranych – działania w tym kierunku można poprawić przez uniwersalne programy, mające lepszy zasięg i oferujące większe wsparcie. Fleurbaey proponuje odwrócenie kolejności działań – najpierw przyznajemy pomoc, a potem patrzymy jak zmienia się sytuacja osoby korzystającej (zamiast: najpierw patrzymy czy spełnia kryteria, potem przyznajemy pomoc).
- przygotowanie graczy – w tym obszarze chodzi o danie zbudowanie w każdym odpowiednich aktywów – kapitału ludzkiego przez edukację oraz kapitału finansowego. =
- zmiany zasady gry – powinniśmy bardziej aktywnie promować konkurencję, żeby przeciwdziałać koncentracji rynku.
Sesja specjalna Banku Światowego
Maurizio Bussolo i Iván Torre przedstawili wyniki raportu Banku Światowego "Towards a New Social Contract in Europe and Central Asia", którego są współautorami.- ochronie dla wszystkich pracowników, niezależnie od rodzaju ich zatrudnienia;
- poszukiwaniu uniwersalności w dostarczaniu asekuracji społecznej oraz ubezpieczenia społecznego;
- progresywności w bazie podatkowej.
Płace
Podczas sesji poświęconej płacom, Joanna Wolszczak-Derlacz (Politechnika Gdańska) przeanalizowała wpływ pozycji w globalnych łańcuchach wartości na płace w krajach Europy Środkowo-Wschodniej (→ prezentacja; paper). Pokazała, że płace są wyższe w sektorach znajdujących się na początku lub na końcu łańcucha produkcyjnego niż na środku. Rozdrobnienie produkcji jest związane z niższymi płacami, ale tylko w sektorach będących na końcu procesu produkcyjnego.Iga Magda (IBS) kontynuowała temat nierówności płac, skupiając się na krajach Europy Środkowo-Wschodniej oraz kontekście firm (→ prezentacja). Argumentowała, że za nierówności płac w większym stopniu odpowiadają różnice pomiędzy firmami niż wewnątrz firm. Nierówności płac wynikają z różnic w charakterystykach stanowisk pracy i firm, ale znaczenie mają także charakterystyki pozostałych pracowników w firmie.
Youth Employment PartnerSHIP
Podczas ostatniej sesji pierwszego dnia konferencji zainaugurowano projekt "Youth Employment PartnerSHIP". Prelegenci przedstawili prezentacje na temat efektów minimalnego dochodu w Hiszpanii, elastycznych godzin pracy dla młodych matek w Norwegii oraz pułapki pracy tymczasowej we Włoszech.Astrid Kunze z Norweskiej Szkoły Ekonomicznej pokazała, że po wprowadzeniu reformy opieki nad dziećmi w Norwegii, matki młodych dzieci częściej korzystają z nietypowych godzin pracy w celu zwiększenia równowagi pomiędzy życiem rodzinnym a pracą zawodową (→ abstrakt).
Francesco Trentini z Uniwersytetu w Turynie udowadniał, że umowy tymczasowe mają negatywny wpływ na zatrudnialność młodych osób przyszłości (→ prezentacja).
Panel „Globalizacja, praca i nierówności - wyzwania dla polityki publicznej”
Marc Fleurbaey (Uniwersytet w Princeton), Carlos Piñerúa (Przedstawiciel Banku Światowego na Polskę i kraje bałtyckie), Paweł Wojciechowski (Główny Ekonomista ZUS) i Tomasz Chróstny (Dyrektor Departamentu Analiz Ekonomicznych Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii) dyskutowali nad konsekwencjami i walką z nowymi formami nierówności w Europie I Azji Centralnej.
Część dyskusji dotyczyła kwestii związanych z podatkami. Według Pawła Wojciechowskiego, ludzie nie rozróżniają podatków od ubezpieczeń społecznych, a przejrzystość na temat różnych składek jest kluczowa. Marc Fleurbaey, zapytany, czy powinniśmy rozszerzyć bazę podatkową o podatki kapitałowe / majątkowe w celu sfinansowania państwa dobrobytu, stwierdził, że podatki od kapitału nie sprzyjają planowaniu inwestycji. Zasugerował trzy inne możliwości: wyższy podatek od spadków, podatek klimatyczny i wyższy podatek od najmu. Carlos Piñerúa podniósł kwestię unikania podatków: potrzebujemy nie tylko więcej podatków, ale sprawiedliwych podatków. Tomasz Chróstny skomentował wprowadzenie "małego ZUS" - według niego zmiana ta zwiększy siłę nabywczą i inwestycje ponad 1,6 miliona mikroprzedsiębiorstw i samozatrudnionych. Pozwoli im to stać się małymi i średnimi przedsiębiorstwami w dłuższej perspektywie. Według Pawła Wojciechowskiego "mały ZUS" oznacza natomiast dotacje do minimalnych emerytur w przyszłości, a Polska nie podejmuje wyzwań związanych z nowymi formami pracy w zakresie zabezpieczenia społecznego.
Institutions and opportunities
Alexandru Cojocaru (Bank Światowy) otworzył sesję prezentacją, w której wyjaśniany jest związek między oczekiwaną mobilnością społeczną jednostki a posiadaniem znajomości i układów oraz percepcją ich wpływu na indywidualny sukces (→ prezentacja). Używając danych ankietowych z Europy i Środkowej Azji wykazano, że w rozwiniętych krajach z dobrym systemem instytucjonalnym związek między oczekiwaną mobilnością a posiadanymi koneksjami nie istnieje. Odmienne wyniki obserwuje się w krajach rozwijających się: osoby bez istotnych kontaktów oczekują niższego awansu społecznego.Cevat Giray Aksoy (Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju) wytłumaczył wpływ zmian w strukturze handlu zagranicznego na aktualną ocenę rządzących polityków przy pomocy danych empirycznych i metody zmiennych instrumentalnych (→ paper). Głównym wnioskiem badania jest to, że wzrost wartości eksportu, do którego powstania konieczny jest udział wykształconych pracowników, powoduje lepsze ocenianie rządzących przez osoby wykształcone, podczas gdy wzrost importu z tej samej grupy produktów powoduje niższe oceny rządu przez wykształconych pracowników. Ponadto, nie zauważono wpływu zmian w strukturze handlu towarami, których produkcja wymaga wysokich kwalifikacji, na opinie osób niewykształconych.
Lia Pacelli (Uniwersytet w Turynie) skoncentrowała się podczas swojej prezentacji na ocenie reformy prawa pracy we Włoszech. Reforma wprowadziła możliwość zmniejszenia kosztów zwalniania pracowników poprzez zmniejszenie odpraw przysługujących zwalnianym. Używając metody difference-in-difference w grupach pracowników uprawionych i nieuprawnionych do nowej formy zatrudnienia, Lia Pacelli stwierdziła, że reforma zwiększa zatrudnienie lecz efekty są mniejsze dla dobrze wykształconych pracowników lub tych którzy wcześnie pracowali w bardziej wymagających intelektualnie branżach.
Technologia i praca
Uwe Blien (Instytut Badań nad Zatrudnieniem, IAB) wykorzystuje w swoim badaniu dane o zwolnieniach grupowych w Niemczech by ocenić umiejętność pracowników do dostosowania się do szoków ekonomicznych, biorąc pod uwagę grupy pracowników różniące się rutynizacją zadań (→ prezentacja; paper pre-publication). Okazuje się, że największe różnice między pracownikami z branż z dużą i małą rutynizacją zadań pojawiają się w dostosowaniach płac. Różnice dostosowania okresów zatrudnienia również mają jednak miejsce.Piotr Lewandowski (Instytut Badań Strukturalnych) zaprezentował artykuł o przechodzeniu z prac zrutynizowanych do mniej zrutynizowanych w krajach rozwiniętych (→ prezentacja). Podstawowym wnioskiem pracy jest to, że rozprzestrzenianie się nowoczesnych technologii (komputeryzacja) najbardziej wpływa na przechodzenie do niezrutynizowanych zadań. Ponadto, globalizacja prowadzi do wzrostu zadań zrutynizowanych w krajach rozwijających się i do ich zmniejszenia w krajach rozwiniętych.
Filmiki ↓
realizacja: Kuba Kiljan
***