Staż czy szkolenie – co jest lepsze dla młodych bezrobotnych? Analiza danych administracyjnych

Które instrumenty wsparcia są najbardziej skuteczne dla młodych osób bezrobotnych? To jedno z głównych pytań, którymi zajmujemy się w ramach projektu Youth Employment PartnerSHIP. Przygotowując raport ewaluujący poszczególne formy wsparcia dla młodych w Polsce, przeprowadziliśmy analizę w oparciu o dane administracyjne powiatowych urzędów pracy (system CESAR).

Celem warsztatu zorganizowanego 29 marca 2021 było zaprezentowanie wyników naszego badania oraz przedyskutowanie, jaką rolę mogą odgrywać dane gromadzone w rejestrach administracyjnych dla celów badawczych i dla oceny polityk publicznych. Podzieliliśmy się naszymi doświadczeniami oraz zaprezentowaliśmy przewodnik metodologiczny, w którym spisaliśmy wskazówki dla osób, które chciałyby z takich danych korzystać. Nasze wnioski uzupełniliśmy o doświadczenia partnerów projektu z Węgier, Hiszpanii i Włoch.

Podsumowanie warsztatu

Podczas pierwszej części warsztatu  Mateusz Smoter nakreślił sytuację osób młodych na rynku pracy, omówił zjawisko NEET oraz  program Gwarancji dla Młodzieżowy. Mateusz zaprezentował również „Przewodnik metodologiczny” – dokument, w którym opisaliśmy doświadczenia badawcze płynące z ewaluacji wsparcia osób młodych na rynku pracy z wykorzystaniem danych administracyjnych powiatowych urzędów pracy (system CESAR) oraz wskazówki dla zainteresowanych korzystaniem z takich danych.  Ta część miała także za zadanie przedstawić słuchaczom różnicę między standardowym badaniem efektywności zatrudnieniowej poszczególnych instrumentów rynku pracy a ewaluacją kontrfaktyczną, którą stosowaliśmy podczas badań w ramach projektu Youth Employment PartnerSHIP.

W drugiej części Karol Madoń zaprezentował wyniki analizy, w której porównaliśmy relatywną skuteczność sześciu wybranych form wsparcia dostępnych w powiatowych urzędach pracy dla osób młodych w latach 2015 i 2016: stażu, szkolenia, bonu stażowego, bonu szkoleniowego, prac interwencyjnych i robót publicznych. Karol omówił zalety wykorzystania danych administracyjnych oraz problemy, które się z tym wiążą. Za pomocą metody propensity score matching pokazał, w jaki sposób można znaleźć „statystycznego bliźniaka” danego beneficjenta i na tej podstawie wnioskować, jak potoczyłyby się jego losy, gdyby otrzymał inną formę wsparcia.

Główne wnioski, które wypływają z polskiego raportu ewaluacyjnego to:

• Roboty publiczne są najmniej efektywną formą wsparcia
• Bony stażowe są bardziej efektywne niż zwykłe staże
• Szkolenia zawodzą w przypadku kobiet (być może jest to skutek ograniczonej oferty)
• Ewaluacje pomagają poprawiać skuteczność polityk

W webinarze wzięło udział ponad 240 osób – serdecznie dziękujemy za tak liczne przybycie! Cały webinar można obejrzeć tutaj.

  W trakcie warsztatu uczestnicy zadawali także wiele pytań. Publikujemy najciekawsze z nich wraz z odpowiedziami:

1. Czy mogą Państwo podać jakiś przykład działań zachęcających do szukania pracy?
Odp.: Działania muszą być dopasowane do konkretnej grupy i konkretnych barier poszukiwania pracy, ale przykładem może być doradztwo pokazujące długookresowe konsekwencje dłuższej bierności zawodowej – trudniejszy powrót na rynek pracy, niższe płace, brak emerytury w przyszłości, ryzyko ubóstwa.

2. Czy stosując metodę „matchingu”  wzięto pod uwagę fakt, że osoby niekorzystające z danego programu mogły jednak korzystać ze wsparcia udzielanego w ramach innych projektów?
Odp.: Tak, porównywaliśmy osoby, które otrzymały po jednej formie wsparcia, np. osoby, które otrzymały bon stażowy do osób, które otrzymały staż (czy inną formę). W dalszej części prezentacji będzie więcej szczegółów, mam nadzieję, że rozjaśni metodologię.

3. Czy Państwa zdaniem problem z aktywizacją biernych zawodowo leży generalnie po stronie słabej promocji usług urzędów pracy? Mam odczucie, że chodzi bardziej o zbyt instytucjonalne podejście, formalizm i brak możliwości elastycznego, indywidualnego podejścia do potrzeb takich osób.
Odp.: Problem aktywizacji osób biernych zawodowo jest złożony, bariery są różne dla mężczyzn i kobiet, zależą od posiadania dzieci, wykształcenia, zamieszkiwania w większym mieście/ małej miejscowości oddalonej od większych rynków pracy, dostępności złobków/przedszkoli/świetlic itp.  Strona popytowa też ma znaczenie – (nie)opłacalność pracy np. I tak, tylko indywidualne i kompleksowe jednocześnie podejście ma szansę zadziałać – co od strony także formalnej łatwe nie jest.

4. Czy kontrolowano wpływ korzystania rodziny z pomocy społecznej, z zasiłków rodzinnych?
Odp.: Niestety – takich danych nie mamy w bazie. Korzystamy tylko z informacji o posiadaniu dziecka do lat 6.

5. Rozumiem, że analizą w badaniu objęto tylko osoby uczestniczące w formach wsparcia realizowanych przez Powiatowe Urzędy Pracy – a nie badano efektywności projektów realizowanych przez inne jednostki, tj. agencje zatrudnienia, OPS-y, Ngo-sy i inne podmioty, które organizują praktycznie w całej Polsce bardzo dużą ilość staży i szkoleń?
Odp.: Analizujemy osoby zarejestrowane w PUP, niezależnie od tego gdzie odbywają np. staż.

6. Mam pytanie o wskaźnik sukcesu. Czy dobrze rozumiem, że co miesiąc sprawdzaliście czy dana osoba nie jest zarejestrowana / nie uczestniczy w ALMP  i nawet 1 taki epizod w ciągu 36 miesięcy powodował, że osoba odnosiła „porażkę”? I drugie pytanie – czy próbowaliście połączyć dane CESAR z danymi ZUS do spawdzenia, czy dana osoba faktycznie pracuje?
Odp.: Nie mamy niestety prawnej możliwości łączenia danych z CESAR z ZUS. Karol doprecyzuje mierzenie sukcesu. „Wskaźnik sukcesu” jest tak naprawdę sekwencją 36 „”sukcesów”” i „”porażek””, tzn. nie określamy czy dana osoba odniosła „sukces” raz na zawsze, tylko sprawdzamy status danej osoby co 30 dni.  Jeżeli w 18 miesiącu po rozpoczęciu formy wsparcia dana osoba znajdowała się poza rejestrem osób bezrobotnych to odnosiła ona „sukces” w 18 mieisącu. Jeżeli w 20 miesiącu od rozpoczęcia wsparcia ta sama osoba wróciła do rejestru, to ponosiła „porażkę”.

7. Czy w mierzeniu efektywności bierze się również pod uwagę koszt, szkolenie często jest w granicach 3-5 tys. na osobę, dotacja na rozpoczęcie działalności gospodarczej ok. 20 tys., a staż ok. 10-15 tys. Trudno porównywać elementy, które nie są sobie równe, wiadomo, że mercedes pojedzie szybciej niż maluch, mimo, że oba pojazdy dojadą do celu. Jeśli mielibyśmy ponieść takie same koszty aktywizacji, to powinny być trzy szkolenia na jeden staż itd. By porównywać co jest bardziej efektywne być może powinno być stosowane wspólne kryterium – jednakowy koszt aktywizacji.
Odp.: My nie mamy danych o koszcie danej formy otrzymanego wsparcia, ale zgadzamy się, że dołączenie tej informacji do analizy – i podejmowanie decyzji w oparciu o efektywność jednostkową jest słusznym kierunkiem.

8. Stwierdzenie, że prawo jazdy korzarzy się z „męskimi zawodami” uważam za bardzo śmiałe. To raczej umiejetność/ kwalifikacja dość powszechna. Czy były może jakieś inne czynniki selekcji dla uczestników szkoleń? Takim czynnikiem mógł być brak dostępności opieki nad dziećmi dla osób bezrobotnych…. albo oferowanie kobietom bezrobotym zatrudnienia na niższych stanowiskach, niewymagających szkolenia… albo niższa motywacja kobiet do podnoszenia kwalifikacji (dlaczego?)
Odp.: Z danych jasno wynika, że kobiety znacznie rzadziej korzystają ze szkoleń. Z naszych rozmów z przedstawicielami PSZ wynika, że jednym z czynników, które to tłumaczy, jest tematyka szkoleń i zapotrzebowanie lokalnych rynków pracy na kierowców wózków widłoych, TIR itp.

9. Czy badano synergię między np. sekwencyjnym udziałem w kilku programach?
Odp.: Nie, wtedy metodologicznie trudno wyłowić wsparcie/kombinację wsparcia, które ma znaczenie.

10. Czy problem wyższej efektywności bonów nie wynika między innymi z tego, że bony przyznawane są własnie takim osobom, które wiedzą czego oczekują, są zmotywowane i często mają uzgodnione warunki podjęcia pracy z firmami po przeszkoleniu (dlatego chcą otrzymać bon szkoleniowy na konkretny kurs) lub uzgodniły warunki odywania stażu i przyszłego zatrudnienia (dlatego chcą bon stażowy)?
Odp.: Tak, to widać częściowo w statystykach opisowych, i te różnice wyłapujemy. Pozostała część wynika i z większej skuteczności bonów i nieobserwowalnych różnic, trudno ocenić siłę obu czynników

11. Czy są w CESAR dane osobach z niepełnosprawnościami?
Odp.: Tak, uwzględniamy ten status

12. Czy fakt że bony są jednak rzadziej wykorzystywane od zwyklych staży i szkoleń nie zniekształca jednak wyników? Żeby skorzystać z bonu trzeba wykazać się jednak już na starcie większą samodzielnością itp.
Odp.: To prawda, ale wierzymy, że wykorzystana metoda koryguje o te różnice. Jeżeli chodzi o lepszą skuteczność bonów, to istnieje jeszcze inne wyjaśnienie, dlaczego uczestnicy tych form wsparcia radzą sobi lepiej. Jeżeli beneficjent sam wybierał sobie miesjce stażu/ szkolenia, to istnieje większa szansa, że będzie zajmował się czymś, czym sam się interesuje albo do czego ma większe predyspozycje. Bony pozwalają lepiej do siebie dopasować pracodawców i pracowników, przez co współpraca przynosi lepsze efekty.

13. Czy będą wnioski dotyczące zmian prawnych, aby był dostęp do danych z różnych baz dla ewaluatorów?
Odp.: Tak, na ten temat trwa dyskusja w projekcie dot. zintehrowanej platformy analitycznej.

***Warsztat organizowany jest w ramach projektu „Partnerstwo na rzecz zatrudnienia młodzieży – badania ewaluacyjne w Hiszpanii, Polsce, na Węgrzech i we Włoszech”. Więcej informacji o projekcie tutaj.

Projekt „Partnerstwo na rzecz zatrudnienia młodzieży – badania ewaluacyjne w Hiszpanii, Polsce, na Węgrzech i we Włoszech” finansowany jest przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię, w ramach Norway Grants Fund for Youth Employment (Funduszu na Rzecz Zatrudnienia Młodzieży EEA i Funduszy Norweskich). Fundusz ten został powołany przez Islandię, Norwegię i Liechtenstein w celu promowania zrównoważonego i wysokiej jakości zatrudnienia młodzieży w Europie.