Strategie spółdzielni mieszkaniowych z perspektywy socjologii dramaturgicznej

Znaczenie energii jako dobra wspólnego staje się szczególnie widoczne w okresach kryzysu. Niniejszy artykuł rekonstruuje reakcję spółdzielni mieszkaniowych na kryzys energetyczny. W tym celu zastosowano osiemnaście strategii zarządzania wrażeniem, inspirowanych dramaturgiczną socjologią Ervinga Goffmana. Analizie poddano unikalny zbiór danych obejmujący roczne sprawozdania polskich wiejskich spółdzielni mieszkaniowych, które ukazują zróżnicowane postawy reaktywne, proaktywne oraz oparte na współpracy wobec wysokich cen energii i niedoborów paliw po nałożeniu embarga na rosyjski węgiel w 2022 roku. Kryzys energetyczny skłonił cztery na pięć wiejskich spółdzielni mieszkaniowych do przyjęcia defensywnych strategii zarządzania wrażeniem. Trzy najczęściej stosowane to: przypisywanie przyczyn kryzysu czynnikom zewnętrznym (66%), zaradność organizacyjna (18%) oraz przemilczenie (12%). Strategie te wydają się odzwierciedlać dążenie do pozycjonowania spółdzielni w podwójnej roli, łączącej misję społeczną i racjonalność ekonomiczną. Zbiorowe postawy zarządów spółdzielni w zakresie ochrony zasobów wspólnych okazały się również niejednoznaczne – raczej wzmacniały istniejące hierarchie władzy i dominujące logiki działania, niż wynikały z oddolnych inicjatyw, co wynikało z ograniczonych zasobów i motywacji w strukturalnie defaworyzowanych obszarach, na których znajdowała się ich większość. Nasze wyniki ukazują wiejskie spółdzielnie mieszkaniowe jako osamotnionych i rutynowych aktorów, podejmujących wysiłki często przekraczające ich możliwości, co wskazuje na potrzebę większego uznania ich roli jako wspólnot energetycznych kluczowych dla zapewnienia lokalnego bezpieczeństwa energetycznego.