O ile więcej zarabiają mężczyźni od kobiet?

14 maja 2025
Luka płacowa, czyli różnica między zarobkami mężczyzn i kobiet jest większa niż wskazują najczęściej przytaczane dane. Po uwzględnieniu m.in. wykształcenia, stażu pracy i wykonywanego zawodu sięga nawet 12–21%. I nie zmniejsza się od kilkunastu lat.

Do czerwca 2026 roku Polska, podobnie jak inne państwa UE, będzie musiała wdrożyć Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2023/970 o transparentności wynagrodzeń. Jej celem jest wzmocnienie zasady równych wynagrodzeń dla mężczyzn i kobiet za taką samą pracę lub pracę o równej wartości. 

Dyrektywa nakłada na pracodawców szereg nowych obowiązków. Osoby ubiegające się o pracę będą musiały otrzymać informację o proponowanym wynagrodzeniu (lub przynajmniej widełki płacowe) jeszcze przed rozmową rekrutacyjną. Pracodawcy nie będą mogli już pytać kandydatów o historię ich zarobków, co ma przeciwdziałać utrwalaniu różnic wynikających z wcześniejszych niższych wynagrodzeń kobiet. Osoby zatrudnione zyskają prawo do informacji o średnich poziomach wynagrodzeń na porównywalnych stanowiskach, w podziale na płeć. Dodatkowo, większe firmy zostaną zobowiązane do raportowania wysokości luki płacowej – a jeśli okaże się, że różnice wynoszą ponad 5% i nie wynikają z obiektywnych przyczyn, konieczne będzie wdrożenie działań naprawczych.

Ile naprawdę wynosi luka płacowa?

Dyrektywa stanowi odpowiedź na istotny problem – nierówności w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn, które mimo wielu działań i regulacji wciąż są znaczące. Według oficjalnych danych Eurostatu luka płacowa wynosi w Polsce około 8%, przy średniej unijnej na poziomie 12%. Na zbliżoną wartość — 8,7% — wskazują również nowe dane GUS obejmujące wszystkich zatrudnionych (za styczeń-październik 2024). Trzeba jednak pamiętać, że to tzw. luka nieskorygowana, czyli po prostu średnia różnica w godzinowych płacach kobiet i mężczyzn, wyrażona jako procent płac mężczyzn.

Problem w tym, że porównanie przeciętnych wynagrodzeń nie uwzględnia różnic w wykształceniu, doświadczeniu zawodowym, stażu pracy czy zajmowanym stanowisku. Te różnice wpływają jednak na wynagrodzenie. Kobiety w Polsce częściej mają wyższe wykształcenie, rzadziej pracują fizycznie, ale też rzadziej trafiają do lepiej płatnych branż i dużych firm. Nie jest więc oczywiste, czy różnice w tych wszystkich cechach uzasadniają różnice w wynagrodzeniach ogółem.

Gdy uwzględnimy te wszystkie kluczowe cechy, porównujemy w istocie rówieśników z takim samym wykształceniem i doświadczeniem, pracujących w tym samym zawodzie i sektorze. Nawet wtedy jednak ta skorygowana luka płacowa wynosi 12–14%. To znacznie więcej niż wskazują najczęściej podawane dane o luce nieskorygowanej (ok. 8%).

Mniej w portfelu dziś, mniej na stare lata

To wszystko przekłada się na bardzo konkretne pieniądze. Przy wynagrodzeniu na poziomie 8000 zł brutto miesięcznie (zbliżonemu do średniej krajowej), 12% oznacza około 1000 zł mniej co miesiąc. W skali roku to około 11,5 tysiąca złotych, a przez całą karierę zawodową — kilkaset tysięcy! Niższe wynagrodzenia przekładają się także na niższe składki emerytalne, a w konsekwencji na niższe świadczenia na starość. Kobiety żyją przeciętnie dłużej, dlatego brak odpowiednich oszczędności i niski poziom emerytur często skutkują ubóstwem wśród starszych, samotnych kobiet. Na jesieni życia kobiety nie mają za co godnie żyć.

Gdzie luka płacowa jest największa?

Największe różnice płacowe występują w sektorze prywatnym, gdzie skorygowana luka płacowa wynosi ok. 18%. W branżach zdominowanych przez mężczyzn oraz w finansach przekracza 20%. Szczególnie dotkliwa jest też wśród osób w wieku 35–44 lat, czyli w okresie, gdy wiele kobiet łączy pracę zawodową z wychowywaniem dzieci. Częściowym wyjaśnieniem może być więc tzw. kara za macierzyństwo, czyli spadek zarobków i wolniejszy rozwój kariery kobiet po urodzeniu dziecka.

Co ważne — a dla wielu osób również zaskakujące — wyższe wykształcenie i praca w zawodach wymagających wysokich kwalifikacji nie chronią przed nierównościami. W grupie zawodów opartych na złożonych, nierutynowych zadaniach (do których należą np. lekarki, prawniczki, programistki) luka płacowa wciąż wynosi 15–18%. To niepokojące, bo to właśnie w tych zawodach będzie koncentrować się coraz większa część rynku pracy.

Oczekiwania kontra rzeczywistość

Problem nierówności płacowych nie jest nowy i nie rozwiąże się sam. Choć przepisy takie jak dyrektywa o transparentności wynagrodzeń mogą stanowić realny bodziec do zmian, to warto zauważyć, że to nie pierwsza tego typu regulacja. Pomimo rosnącej liczby działań legislacyjnych i kampanii społecznych, luka płacowa w Polsce utrzymuje się na podobnym poziomie od kilkunastu lat.

Z drugiej strony – przykłady z innych krajów pokazują, że zmiana jest możliwa. Islandia jako pierwszy kraj na świecie nałożyła na firmy obowiązek raportowania równości wynagrodzeń, co realnie przyczyniło się do zmniejszenia różnic płacowych. A ponieważ dyrektywa unijna będzie miała charakter wiążący i przewiduje sankcje za niewywiązywanie się z obowiązków, tym razem zmiany wydają się bardziej prawdopodobne.


Artykuł Agaty Rozszczypały pod tytułem: „Agata Rozszczypała: O ile więcej od kobiet zarabiają mężczyźni” ukazał się w druku i na portalu Rzeczpospolitej

autorzy IBS:
autorzy:
Newsletter
Cenimy państwa prywatność
Ustawienia ciastek
Do poprawnego działania naszej strony niezbędne są niektóre pliki cookies. Zachęcamy również do wyrażenia zgody na użycie plików cookie narzędzi analitycznych. Dzięki nim możemy nieustannie ulepszać stronę. Więcej informacji znajdą państwo w Polityce Prywatności. Więcej.
Dostosuj Tylko wymagane Akceptuj wszystko
Ustawienia ciastek
Dostosuj zgody
„Niezbędne” pliki cookie są wymagane dla działania strony. Zgoda na pozostałe kategorie, pomoże nam ulepszać działanie serwisu. Firmy trzecie, np.: Google, również zapisują pliki cookie. Więcej informacji: użycie danych oraz prywatność. Pliki cookie Google dla zalogowanych użytkowników.
Niezbędne pliki cookies są konieczne do prawidłowego działania witryny.
Przechowują dane narzędzi analitycznych, np.: Google Analytics.
Przechowują dane związane z działaniem reklam.
Umożliwia wysyłanie do Google danych użytkownika związanych z reklamami.

Brak plików cookies.

Umożliwia wyświetlanie reklam spersonalizowanych.

Brak plików cookies.

Zapisz ustawienia Akceptuj wszystko
Ustawienia ciastek
Przejdź do treści