Umowy cywilnoprawne stały się substytutem umowy o pracę

Pod koniec zeszłego miesiąca złożony został w sejmie „Przegląd systemu emerytalnego”. Przegląd systemu emerytalnego przeprowadza się nie rzadziej niż co trzy lata. Efektem ostatniego jest przygotowana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych całościowa diagnoza systemu  – „Przegląd systemu emerytalnego 2016. Bezpieczeństwo dzięki odpowiedzialności”, tzw. Zielona księga. W oparciu o ten dokument powstała tzw. Biała księga określająca kierunki pożądanych wg ZUS-u zmian w systemie emerytalnym oraz ich możliwe konsekwencje w czterech segmentach: systemowym, regulacyjnym, parametrycznym oraz administracyjnym.

Na podstawie Białej księgi Rada Ministrów przygotowała „Przegląd systemu emerytalnego. Informację rady Ministrów dla Sejmu RP o skutkach obowiązywania ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wraz z propozycjami zmian”. I to ten dokument 30 grudnia 2016 r. został złożony w sejmie, jako punkt wyjścia do dyskusji nad zmianami w systemie emerytalnym.

Piotr Lewandowski, prezes naszego Instytutu, w rozmowach: z Jakubem Janiszewskim dla TOK FM oraz z Dominikiem Olędzkim dla Polskiego Radia 24, odnosi się do najczęściej podnoszonych ostatnio w mediach rekomendacji ujętych w „Przeglądzie systemu emerytalnego”: warunków uzyskania prawa do minimalnej emerytury, możliwości dorabiania do emerytury, prawa do przeliczania emerytur, ozusowania umów o dzieło.

 Ozusowanie umów o dzieło

– Każdy przychód, uzyskany w formie podległości ekonomicznej pracownika w stosunku do pracodawcy, powinien być oskładkowany – mówił w Polskim Radio 24 Piotr Lewandowski.

Nie dziwi, że teraz jest postulat oskładkowania tych form, bo w praktyce zaczęły funkcjonować jako substytut umowy o pracę –
P. Lewandowski w TOK FM

–  Fakt, że upowszechniły się umowy cywilnoprawne, przyczynił się do spadku wpływów ze składek do ZUS. Po wprowadzeniu płacy minimalnej dla zleceń i ich oskładkowaniu,  jedyną nieoskładkowaną formą pozostały dzieła. A skoro wykopanie rowu pod gazociąg  to też jest dzieło […] nie dziwi, że teraz jest postulat oskładkowania tych form, bo w praktyce zaczęły funkcjonować jako substytut umowy o pracę – stwierdza prezes IBS w rozmowie z Jakubem Janiszewskim w TOK FM.

Zdefiniowanie na nowo umowy o pracę oraz czym są dzieła i usługi

–  Jeśli skupimy się tylko na tym, żeby oskładkować wszystkie formy umów, to zapomnimy o tym, że […] umowy cywilnoprawne zyskują atrybuty umowy o pracę bez prawa do zasiłku dla osób bezrobotnych, bez prawa do urlopu, bez prawa do zasiłku chorobowego – podkreślał Piotr Lewandowski w rozmowie z Dominikiem Olędzkim. – Usankcjonowaliśmy stosowanie umów cywilnoprawnych, jako pełnoprawnego zastępstwa dla umów o pracę, zamiast traktować je jako formy prawne zarezerwowane do szczególnych relacji na rynku pracy – dodał. A wywiadzie dla TOK FM podkreślał: – To czego potrzebuje polski rynek pracy,  to zdefiniowanie na nowo umowy o pracę oraz czym są dzieła i usługi w zleceniach, bez wracania do starych definicji, które okazały się zbyt pojemne.

Lepiej mieć wyższy wiek emerytalny i politykę, która pomaga odnaleźć się na rynku pracy

Celem emerytury jest, żeby przysługiwała osobom starszym, kiedy już nie możemy pracować – przypominał podstawy Piotr Lewandowski. – Nie da się uzbierać na godziwą emeryturę, jeśli wchodzi się rynek pracy po studiach, w wieku dwudziestu kilku lat, pracuje trzydzieści kilka lat, a potem przez ponad dwadzieścia jest się na emeryturze.

–  To jest kuriozalne, że z jednej strony obniżamy wiek emerytalny, a z drugiej zniechęcamy do przechodzenia na emeryturę. Lepiej jest mieć wyższy wiek emerytalny i politykę, która pomaga odnaleźć  się na rynku pracy, albo ułatwia przejście na mniejszy wymiar etatu, albo – kiedy ktoś naprawdę już nie jest w stanie pracować – oferuje świadczenie wspomagające przed osiągnięciem wieku emerytalnego.

Tylko 30% osób w wieku 55-59 lat pozostawało w tej samej pracy przez kolejne 5 lat

W najnowszej publikacji Instytutu analizujemy zjawisko kontynuacji pracy w tym samym miejscu przez osoby starsze w Czechach, Polsce, na Słowacji i Węgrzech (opieramy się na danych EU-LFS za lata 1998-2013). Jedynie ok. 30% pracowników w wieku 55-59 lat pozostawało w tym samym miejscu pracy przez kolejne 5 lat.  Z naszych badań wynika ponadto, że w tej samej pracy po wejściu w wiek przedemerytalny pozostawali pracownicy o wyższym wykształceniu, w zawodach wymagających wysokich kwalifikacji, w sektorach edukacji lub zdrowia i żyjący z pracującym/-ą partnerem/-ką z. Zmiany udziałów osób pozostających w pracy są spójne ze zmianami wieku emerytalnego wprowadzanymi przez poszczególne kraje (z wyjątkiem Węgier).

Kluczowe jest wzajemne uzupełnianie się polityk

Przyszłe polityki kierowane do osób starszych powinny naszym zdaniem kłaść nacisk przede wszystkim na: wsparcie zatrudnienia kobiet oraz pracowników z niższym wykształceniem i o niskich kwalifikacjach, pomoc w zapewnieniu opieki na dziećmi, osobami chorymi i starszymi, promowanie elastycznych uregulowań dotyczących czasu pracy, pracy w niepełnym wymiarze godzin i stopniowego przechodzenia na emeryturę, profilaktykę zdrowotną, badania kontrolne i poprawę zdrowia pracowników. To co jest kluczowe, to wzajemne uzupełnianie się polityk mających na celu późniejsze przechodzenie na emeryturę oraz zwiększanie szans osób starszych na rynku pracy i jakości ich zatrudnienia.

***

Najnowsza publikacją autorstwa Wojciecha Hardego, Anety Kiełczewskiej, Piotra Lewandowskiego i Igi Magdy pt. „Kontynuacja pracy w tym samym miejscu przez osoby starsze w krajach Europy Środkowo-Wschodniej„.

Wywiady udzielone przez Piotra Lewandowskiego:

• Rewolucja w emeryturach?, audycja Jakuba Janiszewskiego „Połączenie”, TOK FM,
• Gospodarka dla każdego, Polskie Radio 24, audycja prowadzona przez Dominika Olędzkiego,
• Czy w ogóle jest na co czekać? Piotr Lewandowski i Bartek Godusławski  w audycji „Post Factum” Agaty Kowalskiej,
• Ozusowanie śmieciówek ZUS-u nie uratuje. Na pewno mu jednak pomoże, Sebastian Ogórek, Money.pl

bmk >