Ryzyka związane z transformacją niskoemisyjną w Polsce

Celem spotkania zorganizowanego przez nasz Instytut było przedstawienie możliwych ścieżek transformacji w energetyce oraz ich skutków dla rynku pracy, sektora innowacyjności i bezpieczeństwa energetycznego państwa. Problematyka przejścia na niskoemisyjne źródła energii budzi wątpliwości zarówno wśród polityków i przedstawicieli przemysłu, jak i ekonomistów. Zaletą odnawialnych źródeł energii (OZE) jest szybki rozwój technologiczny oraz rola w ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych. Z drugiej strony rozwój tej technologii może stanowić zagrożenie dla miejsc pracy w sektorze węglowym oraz dla efektywnego funkcjonowania istniejących elektrowni węglowych.

Poniżej publikujemy krótkie podsumowanie spotkania oraz wybrane prezentacje (w języku angielskim).  

Ryzyka związane z pakietem zimowym

W pierwszej prezentacji profesor Władysław Mielczarski z Politechniki Łódzkiej przedstawił ryzyka związane z pakietem zimowym i jego wpływ na sektor energetyczny. Wskazał między innymi na pięć głównych wymiarów unii energetycznej w UE: dekarbonizacja, efektywność energetyczna, bezpieczeństwo energetyczne, wewnętrzny rynek energetyczny oraz badania, innowacje i konkurencyjność.

Ceny uprawnień do emisji EUA

Z kolei Robert Jeszke z Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) pokazał, jakie są determinanty i trendy w kształtowaniu się uprawnień do emisji (EUA). Jego zdaniem związek między cenami uprawnień a cenami surowców energetycznych istnieje, ponieważ w części branż objętych regulacjami dotyczącymi uprawnień wypracowano możliwość przełączania się pomiędzy różnymi paliwami w procesie produkcyjnym. Rosnące ceny gazu i ropy (przy stałej cenie węgla) doprowadzą do rosnącego zapotrzebowania na węgiel, a tym samym rosnącego zapotrzebowania na uprawnienia EUA.

Znaczenie węgla w miksie energetycznym w Polsce

Dr Artur Wyrwa z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie pokazał natomiast symulacje dotyczące roli węgla w polskim miksie energetycznym. Jego zdaniem jednostki na węgiel będą nadal dominowały w produkcji energii w Polsce w kolejnych 15-20 latach, ale udział węgla będzie stopniowo spadał (w szczególności po 2030 roku), robiąc miejsce innym technologiom. Warto jednak podkreślić, że nawet w optymistycznym scenariuszu udział paliw kopalnych w produkcji energii w Polsce spadnie z ponad 80% obecnie do 48% w 2050 roku.

Skutki transformacji niskoemisyjnej dla rynku pracy

Marek Antosiewicz z naszego Instytutu przedstawił makroekonomiczne skutki transformacji niskoemisyjnej w Polsce. Wyniki zostały uzyskane za pomocą modelu optymalizacyjnego systemu energetycznego i modelu równowagi ogólnej – MEMO – opracowanego w naszym Instytucie. Według prognoz poziom PKB oraz poziom zatrudnienia spadną maksymalnie o 1% przy przyjętych założeniach. Co ważniejsze spadek ten będzie jedynie przejściowy.

Transformacja niskoemisyjna oczyma interesariuszy

Profesor Haris Doukas i Alexandros Nikas z Politechniki Ateńskiej (NTUA) oraz Aleksander Szpor (IBS) poprowadzili warsztaty w oparciu o metodę Fuzzy Cognitive Mapping. Metoda ta wykorzystywana jest do zbierania danych jakościowych oraz ich przetwarzania w dane ilościowe, w celu wsparcia procesów decyzyjnych. Fundamentem badania są wyrażone przez osoby badane opinie na temat postawionego problemu i możliwych rozwiązań. Przetworzenie tych danych za pomocą odpowiednich modeli pozwala na ustrukturyzowanie i zobrazowanie problemów, co do których modele ekonomiczne lub technologiczne nie dają wystarczającej odpowiedzi. W trakcie warsztatów dyskutowano o wpływie wyodrębnionych uprzednio ryzyk i  niepewności związanych z dwoma ścieżkami transformacji energetycznej: modernizacją energetyki węglowej oraz wdrożeniem miksu opartego na niestabilnych źródłach energii.

 Czy potrzebujemy gazu jako „paliwa pomostowego”?

Następnie Paula Diaz i drOscar van Vliet z Politechniki Federalnej w Zurychu próbowali odpowiedzieć na pytanie, czy gaz jest niezbędny w systemie energetycznym jako „paliwo pomostowe”. Na przykładzie Szwajcarii wskazali, że w systemie który zmierza do produkowania energii z wiatru i słońca, wykorzystanie gazu jako paliwa pomostowego nie przynosi znaczących korzyści.

Dywersyfikacja inwestycji w sektorze energetycznym

Dr hab. Karolina Safarzyńska z Uniwersytetu Warszawskiego pokazała, jakie znaczenie dla przemian w kierunku gospodarki niskoemisyjnej ma dywersyfikacja inwestycji w sektorze energetycznym. Dywersyfikacja ta z jednej strony pozwala utrzymać „otwartą furtkę” w przypadku szczególnie szybkiego rozwoju określonej technologii oraz zwiększa możliwości adaptacyjne całego systemu, ale z drugiej strony jest zazwyczaj kosztowna i zmniejsza korzyści ze specjalizacji.

„Zielone” badania i rozwój – jak i kiedy przeprowadzić transformację sektora B+R?

Dr Jan Witajewski-Baltvilks z naszego Instytutu przedstawił model ekonomiczny, który przewiduje, że inwestycje w rozwój zielonych technologii w jednym regionie świata (np. w Unii Europejskiej) zachęcają do podobnych inwestycji w pozostałych regionach świata. Następnie zwrócił uwagę na to, że szybki spadek kosztów instalacji odnawialnych źródeł energii (OZE) może zachęcać inwestorów do strategicznego opóźniania inwestycji w OZE (artykuł). W trzeciej części prezentacji, ekonomista przedstawił analizę kosztów transformacji niskoemisyjnej dla rynku pracy (zobacz więcej wyników).

W trakcie spotkania uczestnicy mieli również okazję do krótkiej wymiany poglądów zaaranżowanej przez drJenny Lieu z Science Policy Research Unit (University of Sussex) – koordynatorkę projektu TRANSrisk.

js, as, jwb

***

Zachęcamy do zapoznania się z prezentacjami dostępnymi poniżej oraz z wynikami badań przeprowadzonych w ramach projektu TRANSrisk (zobacz).

***

Prelegentom dziękujemy za ciekawe prezentacje, a uczestnikom za zainteresowanie spotkaniem!

 zdjęcia: Kuba Kiljan (galeria zdjęć)

*Seminarium zostało zorganizowane ze środków projektu TRANSrisk będącego częścią programu badawczego Komisji Europejskiej Horyzont 2020 (umowa nr 642260)oraz środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (nr 892/P-DUN/2017).