Konferencja Jobs & Development

Na konferencji zorganizowanej przez  Jobs and Development i World Bank Jobs Group wystąpiło 80 mówców ze wszystkich kontynentów, a w całym wydarzeniu wzięło udział ponad 200 uczestników z akademii, instytutów badawczych, instytucji międzynarodowych oraz rządów i partnerów społecznych. Poruszono szeroki zakres tematów: od tworzenia miejsc pracy w państwach niestabilnych i dotkniętych konfliktami, przez kwestie nierówności płci i umiejętności, postęp technologiczny i zmiany strukturalne, aż po różne aspekty regulacji rynku pracy. Oba dni konferencji otwierały i zamykały sesje plenarne.

Polityka rynku pracy w słabo rozwiniętych gospodarkach

W głównym wystąpieniu Martin Ravallion (profesor ekonomii na Uniwersytecie Georgetown) poruszył temat ograniczenia ubóstwa w Indiach. Pokazał, że do 1991 r. rozwój gospodarczy miast nie miał wpływu na zmniejszenie ubóstwa na terenach wiejskich, natomiast po 1991 r. to właśnie wzrost gospodarczy miast wywarł największy wpływ na redukcję ubóstwa zarówno na obszarach miejskich, jak i wiejskich. Haroon Bhorat (DPRU) omówił kwestię płacy minimalnej w Afryce. Chociaż polityki w zakresie płacy minimalnej często nie są wiążące dla najbardziej narażonych pracowników (z powodu dużej nieformalności rynku pracy), wiele ubogich krajów ustala płacę minimalną na raczej wysokim poziomie. Prof. Bhorat podkreślił, jak ważne jest egzekwowanie regulacji, ale zwrócił też uwagę na to, że nawet na rynkach pracy o niskim stopniu sformalizowania, polityki dotyczące płacy minimalnej mają znaczenie, ponieważ mogą wpływać na płace poniżej ustawowego minimum.

Migracja uchodźców w Europie i geografia rynku pracy w Azji

Podczas sesji wieczornej Martin Rama (główny ekonomista Banku Światowego dla Azji Południowej) skupił się na temacie jakości miejsc pracy w Indiach, obalając pogląd, jakoby biedniejsze regiony mogły samodzielnie nadrobić dystans pod tym względem. Rama wyjaśnił, w jaki sposób czynniki geograficzne i demograficzne wpływają na dystrybucję atrakcyjnych miejsc pracy. W ostatnim wystąpieniu tego dnia Klaus Zimmermann (Uniwersytet Princeton i UNU-MERIT) poruszył bardzo aktualny temat, jakim są konsekwencje ostatniej masowej migracji uchodźców i Brexitu dla europejskich rynków pracy. Prof. Zimmerman przedstawił dowody na to, że migracja uchodźców jedynie w niewielkim stopniu odbiła się na zatrudnieniu obywateli krajów przyjmujących, a także nie miała praktycznie żadnego wpływu na poziom zarobków.

Tworzenie miejsc pracy w gospodarkach wschodzących

Drugi dzień konferencji rozpoczął się panelem na temat projektowania polityk. Moderatorem panelu był David Robalino (Bank Światowy), który podkreślił potrzebę interwencji odpowiadających na regionalne i sektorowe przeszkody w tworzeniu miejsc pracy. Były Minister Finansów Chile, Felipe Larrain Bascuñán, omówił wyzwania w zakresie polityki tworzenia miejsc pracy w krajach rozwijających się. Korzystając z doświadczeń Sojuszu Pacyficznego, naświetlił problemy makroekonomiczne, takie jak recesja czy spowolnienie tempa tworzenia miejsc pracy. Prof. Larrain podkreślił wagę cyfryzacji dla rynków pracy w czasie transformacji. Były wiceprzewodniczący indyjskiej Komisji Planowania, Montek Singh Ahluwalia, powrócił natomiast do tematu zmniejszenia ubóstwa i rozwoju umiejętności w gospodarkach wschodzących, odwołując się do przykładu Indii. Omówił także problem wzrostu gospodarczego, któremu nie towarzyszy przyrost miejsc pracy (ang. jobless growth). Ostatnim mówcą sesji był były szef Centralnego Banku Kenii Njuguna Ndung’u, który przedstawił wnioski płynące z gospodarczego zaciskania pasa w Kenii, przypominając o tym, jak ważna jest solidna polityka gospodarcza.

Kwalifikacje w okresie transformacji: Chiny i Ameryka Łacińska

Podczas ostatniej sesji plenarnej Albert Park (IEMS HKUST) zaprezentował wyniki badań dotyczące kapitału ludzkiego w Chinach w okresie transformacji. Prof. Park zademonstrował, że liczba nisko wykwalifikowanych miejsc pracy w Chinach maleje, podczas gdy rośnie liczba miejsc pracy wymagających średnich kwalifikacji. Jednocześnie ma miejsce wzrost rutynizacji miejsc pracy, które najczęściej tworzone są w firmach z kapitałem zagranicznym. Na koniec Sergio Urzua (Uniwersytet Maryland) opisał wzajemne powiązania pomiędzy kwalifikacjami a nierównościami w krajach Ameryki Łacińskiej. Prof. Urzua wykazał, że rozbieżności pomiędzy popytem a podażą często dotyczą nie kwalifikacji kognitywnych, tylko niekognitywnych, podkreślając również, że nierówności powstają na wczesnym etapie życia, a zatem skupianie się tylko na dostępie do wyższego wykształcenia nie wystarczy by je zmniejszyć.

zdjęcia: Sarah Marriott, Development Policy Research Unit at University of Cape Town

Niuanse przepisów dotyczących warunków zatrudnienia

Szereg wystąpień w czasie konferencji dotyczył współzależności między regulacjami rynku pracy, w szczególności ochrony zatrudnienia, egzekwowaniem przepisów, tworzeniem miejsc pracy i ich jakością. Kilku mówców skupiło się na problemie pracy kontraktowej w Indiach. Nancy H. Chau (Uniwersytet Cornell) pokazała, że zatrudnienie kontraktowe wpływa na zwiększenie efektywności alokacji pracy, ale jednocześnie podkreśliła, że pracownicy kontraktowi otrzymują o wiele mniejsze wynagrodzenia od pracowników zatrudnionych na stałe. Deb Kusum Das (ICRIER) i Homagni Choudhury (Uniwersytet w Aberystwyth) zademonstrowali, że głównym powodem zatrudnienia pracowników kontraktowych w Indiach nie jest swobodna możliwość (nie)stosowania przepisów prawa, ale zaspokajanie przejściowych zmian popytu na pracę. Nick Tsivanidis (Uniwersytet Chicagowski) dowodził, że zmiana w sektorze produkcyjnym w Indiach, której motorem była większa podaż pracowników kontraktowych, zwiększyła PKB sektora wytwórczego o 0,56% w okresie 1998-2011 r. Anwarul Hoda (ICRIER) przedstawił ogólny zarys ewolucji prawa pracy w Indiach od 1947 r., wyciągając wnioski dotyczące kierunków przyszłych reform. 

Konferencja Jobs and Development została zorganizowana przez World Bank Jobs Group oraz Network for Jobs and Development – międzynarodowa sieć instytutów badawczych składająca się z Development Policy Research Unit at University of Cape Town (DPRU, RPA), the Indian Council for Research on International Economic Relations (ICRIER, Indie), Instytut Badań Strukturalnych (IBS, Polska), the Latin American and Caribbean Economic Association (LACEA), oraz the Hong Kong University of Science and Technology Institute of Emerging Market Studies (HKUST IEMS).

Prabirjit Sarkar (Uniwersytet Jadavpur i Uniwersytet Cambridge), wykorzystując nowatorską bazę danych na temat prawa pracy na świecie, argumentował, że nie ma dowodów na to, jakoby surowsze prawo pracy wywoływało spadek zatrudnienia. Piotr Lewandowski (IBS) opisał wzrost popularności czasowych form zatrudnienia w Polsce i pokazał, że w porównaniu do pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony, jakość miejsc pracy osób zatrudnionych na umowę tymczasową była pod wieloma względami gorsza. Specjalna sesja Network for Jobs and Development została poświęcona przestrzeganiu przepisów dotyczących warunków zatrudnienia. Lucas Ronconi (CIAS i CONICET) wskazał i omówił negatywną współzależność pomiędzy restrykcyjnością regulacji rynku pracy a ich stopniem ich egzekwowania w poszczególnych krajach. Yang Du (CASS) przedstawił wyniki chińskiej reformy z 2008 r., która zwiększyła regulację rynku pracy. W jej efekcie stopień egzekwowania regulacji bardziej wzrósł w miastach, w których wcześniej był relatywnie niższy czemu towarzyszyło spowolnienie wzrostu zatrudnienia w tych miastach. Chociaż niestosowanie się do przepisów prawa pracy jest szczególnie wyraźne w gospodarkach rozwijających się, Piotr Lewandowski (IBS) dowodził, że również w Europie Środkowo-Wschodniej nieprzestrzeganie płacy minimalnej jest zjawiskiem, które ma zauważalną skalę i dotyka szczególnie kobiety i pracowników czasowych oraz ma ścisły związek z poziomem płacy minimalnej.   Kilka prezentacji dotyczyło współzależności między płacą minimalną a poziomem zatrudnienia. Giulia Lotti (CAGE Warwick) dowodziła, że wyższe płace minimalne wiążą się z wyższym poziomem ich nieprzestrzegania; Jorge Eduardo Pérez (Brown University) pokazał, że wzrost płacy minimalnej w Kolumbii przyczynił się do zmniejszenia zatrudnienia w sektorze nieformalnym; Cecilia Poggi (Uniwersytet Sussex) zademonstrowała, że wzrost płacy minimalnej w Tajlandii praktycznie nie wpłynął na poziom zatrudnienia, ale zwiększył wynagrodzenie 60% najmniej zarabiających pracowników. Zwrócono także uwagę na zbiorowe układy pracy i związki zawodowe. Hector Gutierrez Rufrancos (Uniwersytet Sussex) dokonał analizy doświadczeń meksykańskich, pokazując, że związki zawodowe reagują na cykle koniunkturalne i polityczne decydując się na groźby strajków. Iga Magda (IBS) udowodniła, że mimo spadku poziomu uzwiązkowienia w krajach EŚW zwiększyła się premia płacowa za przynależność do związku zawodowego wynikająca z porozumień na poziomie danej firmy czy branży. Jej zdaniem na większą skuteczność wciąż istniejących związków zawodowych miała wpływ akcesja do UE i przyjęcie przepisów zwiększających rolę związków zawodowych.   W kilku prezentacjach poruszono temat zatrudnienia nieformalnego. Kunal Sen (ICRIER) informował, że większość zatrudnienia pozarolniczego w Azji Południowej skupia się w małych, nieformalnych firmach, które nie mają dostępu do kredytów i praktycznie się nie rozwijają. Prodyumna Goutam (Pardee RAND Graduate School) przedstawił przeprowadzone dla Bangladeszu badania, z których wynika, że wskutek opartego na eksporcie rozwoju poszczególnych sektorów ma miejsce 

#Jobs4Dev

przechodzenie z formalnych i nieformalnych form zatrudnienia na samozatrudnienie. Tom Gindling (Uniwersytet Maryland) przedstawił zróżnicowany obraz kar i premii płacowych dla samozatrudnionych i nieformalnych pracowników w 73 krajach. Nieformalność często wiąże się z kwestią (braku) zabezpieczenia społecznego. Mariano Bosch (IDB) przeanalizował systemy emerytalne w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, identyfikując jako główne problemy niski zakres objęcia ludności systemami ubezpieczeń społecznych, niestabilność budżetową i wysokie koszty.

Technologia, miejsca pracy i zmiana strukturalna

Dużo uwagi poświęcono kwestii zmian technologicznych i ich współzależności z rynkiem pracy. Roma Keister (IBS) omówiła rosnące różnice pokoleniową pod względem struktury zadań na europejskich rynkach pracy. Zademonstrowała, że w latach 1998-2014 to młodzi pracownicy doświadczyli najbardziej dynamicznej zmiany struktury prac w stronę zadań nierutynowych, a stosunkowo najszybciej starzały się zawody rutynowe. Pankaj Vashisht (ICRIER) pokazał, że w Indiach ma miejsce wzrost kognitywnych zadań nierutynowych i rutynowych połączony ze znacznym spadkiem zadań manualnych. Ana Maria Oviedo (Bank Światowy) wskazała natomiast na prawidłowość, że waga zadań wymagających kwalifikacji analitycznych i interpersonalnych rośnie wraz z poziomem dochodów w danym kraju. Francisco Lima (FGV/EPGE) przeanalizował, w jaki sposób regulacje środowiskowe dotyczące upraw i przetwórstwa trzciny cukrowej w Brazylii doprowadziły do transformacji strukturalnej i migracji wykwalifikowanych pracowników. Mariana Viollaz (CEDLAS) argumentowała, że wprowadzenie zaawansowanego oprogramowania komputerowego w firmie zwiększa udział wykwalifikowanych pracowników w organizacji, zmniejsza udział pracowników niewykwalifikowanych i ogranicza ogólne zatrudnienie. Safia Khan (DPRU i Research ICT Africa) dokonała analizy związku między wprowadzaniem ICT a zatrudnieniem w Afryce Subsaharyjskiej, sugerując pozytywną współzależność między posiadaniem telefonu komórkowego a prawdopodobieństwem zatrudnienia. Xiaobo Zhang (Uniwersytet Pekiński i IFPRI) twierdził, że rozwój platform handlu elektronicznego w Chinach doprowadził do podniesienia przedsiębiorczości i tworzenia nowych miejsc pracy. Z kolei, w innym badaniu poświęconym Indiom, Rajat Kathuria (ICRIER) przedstawił poziom penetracji ICT i wpływ outsourcingu procesów biznesowych na przemysł w regionach wiejskich.   Kwestie związane ze zmianami technologicznymi i zawodowymi również pojawiały się w badaniach nad zmianą strukturalną. Xianjia Ye (Uniwersytet Groningen) stwierdził, że transformacja w krajach rozwijających się polega przede wszystkim na „awansie poziomym” – przechodzeniu między różnymi gałęziami przemysłu, ale przy tym samym poziomie kwalifikacji i zaawansowania zadań w łańcuchu wartości. Hong Cheng (Uniwersytet Wuhan) przeanalizował, w jaki sposób chińskie firmy reagują na strukturalny wzrost wynagrodzeń i pokazał, że wraz ze wzrostem płac spada zatrudnienie pracowników niewykwalifikowanych.. Francois Steenkamp (DPRU) argumentował, że portfolio eksportowe gospodarek afrykańskich jest zdominowane przez produkty pierwotne, a ich struktura produkcji różni się od możliwości produkcyjnych wymaganych do przestawienia produkcji na bardziej zaawansowane tory.   Ellen McCullough (Uniwersytet Georgii) omówiła związki między wyborem zawodu a wydajnością pracy w Afryce Subsaharyjskiej. Luc Christiaensen (Bank Światowy) udowodnił, że całkowite wycofanie się z rolnictwa ma większy wpływ na zmniejszenie zaangażowania młodzieży w rolnictwo w Afryce niż stopniowe wycofywanie się (tj. mniejsza liczba przepracowanych godzin). Aly Mbaye (Uniwersytet Cheikh Anta Diop w Dakarze) i Nancy Benjamin (Bank Światowy) argumentowali, że produktywność stanowi sedno transformacji strukturalnej w krajach Afryki frankofońskiej.   

Specjalna sesja Banku Światowego zatytułowana Skuteczna transformacja w Afryce miała swoje źródło w regionalnym projekcie mającym zbadać, dlaczego redukcja ubóstwa w Afryce postępuje wolno pomimo stosunkowo dynamicznego wzrostu. Pierella Paci (Bank Światowy) zastanawiała się, czy transformacja strukturalna jest słabym ogniwem między rozwojem gospodarczym a zmniejszeniem ubóstwa w Afryce. Marco Ranzani (GPV01) mówił o ekspansji zatrudnienia w sektorze publicznym, które wpływa na transformację strukturalną w formie odpływu pracowników z rolnictwa. Mario Macis (Johns Hopkins University) przyjrzał się problematyce dywersyfikacji zatrudnienia i ograniczania ubóstwa, dochodząc do wniosku, że dywersyfikacja usług jest bardziej pomocna niż dywersyfikacja produkcji. Również Vijaya Ramachandran (Center for Global Development), Markus Goldstein (Bank Światowy) i Miriam Bruhn (Bank Światowy) podkreślali rolę pracy w sektorze nieformalnym, produktywności i rozwoju firm w sesji dotyczącej Afryki Subsaharyjskiej, Azji Południowej i Ameryki Łacińskiej.

Interwencje dotyczące zatrudnienia

Istotnym tematem konferencji były interwencje publiczne mające na celu zwiększenie zatrudnienia, płac albo jakości miejsc pracy. Yanan Li (Uniwersytet Cornell) opisała wpływ robót publicznych w Indiach na siłę przetargową pracowników w sektorze prywatnym. Bruno Crépon (CREST) skupił się na wpływie prac publicznych i szkoleń na młodych mieszkańców Wybrzeża Kości Słoniowej, przedstawiając znaczny wpływ szkoleń na ogólną jakość życia – w trakcie programu i po programie – oraz średni 11-procentowy wzrost płac. Jose Romero (Bank Światowy) przedstawił prezentację na temat tego, czy programy zatrudnienia młodych ludzi przekładają się na lepsze wyniki rynku pracy. Laura Ralston (Bank Światowy) przedstawiła metaanalizę programów wspierania zatrudnienia i programów promocji przedsiębiorczości, dowodząc, że programy robót publicznych w krajach rozwijających się przynoszą ograniczone, ale obiecujące rezultaty.   Tworzenie miejsc pracy stanowi szczególne wyzwanie na obszarach dotkniętych konfliktami i niestabilnością. Wiele prezentacji przedstawionych na konferencji poruszało właśnie ten temat. Ali Mehdi (ICRIER) mówił o wyzwaniach związanych z tworzeniem miejsc pracy w Kaszmirze, które dotyczą przede wszystkim kwestii materialnych, ludzkich i wolnościowych. Emily Weedon Chapman (Bank Światowy) posługując się przykładem Liberii, wyjaśniła, jak ważne jest uzupełnienie luk w obecnej wiedzy w odniesieniu do projektowania skutecznych polityk zwiększających wydajność firm rodzinnych zajmujących się działalnością pozarolniczą (ang. non-agricultural household enterprises). Andrés Moya (Uniwersytet Los Andes) przeanalizował wpływ przemocy i urazów psychicznych na kompetencje społeczno-emocjonalne beneficjentów programu przygotowania zawodowego skierowanego do młodych ofiar przemocy w Kolumbii. Pablo Egana del Sol (Uniwersytet Columbia) przyjrzał się późnym inwestycjom w zagrożoną młodzież i odkrył, że takie programy społeczne raczej nie wpływają na umiejętności społeczno-ekonomiczne. Guillermo Cruces (CEDLAS-UNLP) przeanalizował długoterminowe dane eksperymentalne z wpływu szkoleń młodych ludzi na umiejętności miękkie, twarde i ich sytuację na rynku pracy w Republice Dominikańskiej. Odkrył silne i długotrwałe efekty szkoleń na zdobywanie umiejętności personalnych i oczekiwania, przy braku długoterminowych efektów dla sytuacji na rynku pracy. 

Rada naukowa: przewodniczący – Albert Park, Institute for Emerging Market Studies na Hong Kong University of Science and Technology w Hong Kongu; członkowie: Haroon Bhorat, Development Policy Research Unit na Uniwersytecie w Kapsztadzie, Południowa Afryka, Deb Kusum Das, Indian Council for Research on International Economic Relations, Delhi, Indie, Mary C. Hallward-Driemeier, Principle Sr. Specialist, Trade and Competitiveness Practice, Bank Światowy, Piotr Lewandowski, Instytut Badań Strukturalnych (IBS), Warszawa, Polska, David Robalino, Jobs Group, Bank Światowy, Sergio Urzua, Uniwersytet w Maryland, NBER, IZA oraz Clapes-UC.

Gabriel Ulyssea (Papieski Uniwersytet Katolicki w Rio de Janeiro) przeanalizował szeroko zakrojony program mający na celu zmniejszenie kosztów wejścia do sektora formalnego w Brazylii i odkrył, że obniżenie podatków miało znaczny wpływ na formalizację mikroprzedsiębiorstw. W innej prezentacji poświęconej Brazylii, Stephen O’Connell (MIT) ocenił program szkoleń zawodowych (Pronatec-MDIC) i doszedł do wniosku, że szkolenie zawodowe zwiększało prawdopodobieństwo zatrudnienia (ale nie płac) w ciągu sześciu miesięcy od zakończenia kursu. Tomás Rau (Papieski Uniwersytet Katolicki w Chile) zbadał korzystanie z dofinansowanego zatrudnienia dla młodych Chilijczyków w trudnej sytuacji życiowej, wskazując na ważny wpływ efektu rówieśników (ang. peer effect) na poziomie współpracowników. María Prada (IDB) przeanalizowała związek między umiejętnościami, studiowaniem i zarobkami w USA, pokazując między innymi, że dla osób o zdolnościach manualnych wykształcenie zawodowe może zapewniać podobny poziom dochodów jak wykształcenie wyższe.   Jedną z przyczyn braku aż tak pozytywnych efektów interwencji lub szkoleń, jakich oczekiwaliby decydenci, jest niedopasowanie popytu na umiejętności do podaży umiejętności. Agnieszka Chłoń-Domińczak (SGH) pokazała, że w Europie nadmiernie wykwalifikowani pracownicy najczęściej pracują w sektorze handlu detalicznego i sprzedaży, hoteli i restauracji oraz informacji i komunikacji. Interwencje w inne obszary polityki publicznej mogą mieć konsekwencje dla rynku pracy. Nathalie Picarelli (LSE) dokonała analizy programu dotowanych mieszkań w Afryce Południowej, pokazując, że mogą one mieć niezamierzone konsekwencje w postaci spadku podaży pracy.

Szanse, równość a praca

Możliwości zawodowe wpływają na decyzje ludzi dotyczące inwestowania w kwalifikacje, realokacji lub aktywności ekonomicznej, ale decyzje te również tworzą szanse, co często prowadzi do nierówności społecznych lub ekonomicznych. Paweł Kaczmarczyk (UW) wyciągnął wnioski z ostatniej fali emigracji, jaka dotknęła kraje EŚW i dowodził, że migracja w EŚW była raczej kolejnym krokiem w planie zawodowym czy życiowym niż strategią przetrwania. Wskazał, że ta fala migracyjna nosiła raczej znamiona „pozyskiwania mózgów” (ang. brain gain) niż „drenażu mózgów” (ang. brain drain), gdyż możliwość mobilności zachęcała do kształcenia się. Jackline Wahba (Uniwersytet Southampton) przeprowadziła badanie migracji powrotnej do Egiptu, w którym również pojawił się wątek brain gain) – odkryła bowiem, że osoby powracające z emigracji miały większą szansę awansu do wysoko kwalifikowanych zawodów niż osoby o podobnych cechach, które zostały w kraju. Ragui Assaad (Humphrey School of Public Affairs, Uniwersytet Minnesoty) dokonał analizy przejścia z edukacji do zatrudnienia (ang. school-to-work transition) w trzech krajach Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej (Jordania, Egipt i Tunezja), odkrywając, że wyższy poziom wykształcenia nie zwiększał szans na zdobycie dobrego miejsca pracy, gdyż dostęp do dobrych miejsc pracy z czasem stawał się coraz bardziej powiązany z klasą społeczną.   Karmen Naidoo (Uniwersytet Massachusetts) omówiła nierówności dochodowe w Afryce, podkreślając, że rozwój gospodarczy nie wystarczy do ograniczenia ubóstwa i nierówności, zwłaszcza w krajach zależnych od surowców i o słabo rozwiniętych instytucjach zarządzania państwem. Michał Brzeziński (UW) przyjrzał się czynnikom wpływającym na zmiany nierówności szans w siedmiu krajach EŚW i dowodził, że zmniejszenie nierówności dochodowych wynikało głównie ze wzrostu płac i zatrudnienia. Dochód z pracy był też najistotniejszym czynnikiem, który spowodował redukcję nierówności dochodowych w Ameryce Łacińskiej, co omówił Carlos Rodriguez-Castelan (Bank Światowy).   W kilku prezentacjach przedstawiono problematyki pracy i rozwoju z perspektywy płci. Achyuta Adhvaryu (Uniwersytet Michigan) pokazał, że nauka umiejętności miękkich w miejscu pracy może przynieść korzyści firmom, co potwierdzają wyniki eksperymentu przeprowadzonego z udziałem szwaczek w Indiach. Manoel Bittencourt (Uniwersytet w Pretorii) zbadał negatywny wpływ uczęszczania do szkoły średniej na poziom dzietności we krajach należących do Wspólnoty Rozwoju Afryki Południowej. Arti Grover Goswami (Bank Światowy) dowodziła, że wzorce aktywności kobiet i segmentacji płci na rynku pracy w Indiach nie zmieniły się za bardzo pomimo reform stymulujących konkurencyjność. Teresa Molina (Uniwersytet Południowej Kalifornii) zajęła się z kolei reakcjami na gwałtowne zmiany stanu zdrowia na wczesnym etapie życia w podziale na płeć. Pokazała, że narażenie na zanieczyszczenia w drugim trymestrze ciąży prowadzi do niższych zdolności kognitywnych w wieku dorosłym zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, ale wiąże się z mniejszymi szansami ukończenia liceum tylko dla kobiet.   Podczas specjalnej sesji zaprezentowano wyniki projektu Counting Women’s Work, który ma na celu docenienie pełnego wpływu pracy kobiet na gospodarkę, z uwzględnieniem wartości nieodpłatnej pracy domowej. Prezentacje Gretchen Donehower (Uniwersytet Kalifornijski, Berkeley), Pameli Jiménez-Fontany (Centro Centroamericano de Población and Programa Estado de la Nación de Costa Rica) i Morné Oosthuizen (DPRU) pokazały, ile czasu na bezpłatnej produkcji domowej spędzają mężczyźni i kobiety, ile ten czas jest wart w kategoriach rynkowych oraz kto jest jej odbiorcą. Interakcja między obowiązkami domowymi a pracą rynkową została także zbadana przez Johna Gilesa (Bank Światowy), który przeanalizował opiekę nad osobami starszymi i rezultaty osiągane na rynku pracy, korzystając z danych z China Health and Retirement Longitudinal Study (CHARLS).

Co dalej

Pierwsza wspólna konferencja zorganizowana przez Network on Jobs and Development i World Bank Jobs Group przyciągnęła naukowców i praktyków z całego świata, którzy podjęli wiele tematów wykraczających poza tradycyjną problematykę ekonomii pracy. Podkreślono wagę analizowania interakcji między pracą a takimi czynnikami jak postęp cywilizacyjny i technologiczny, urbanizacja, rozwój regionalny, polityka sektorowa i interwencje w różnym okresie życia – od dzieciństwa do emerytury. Następna konferencja planowana jest na jesień 2017 r.