Wpływ nowych technologii na mobilność międzypokoleniową

Celem projektu jest analiza wpływu nowych technologii na mobilność społeczną w krajach Unii Europejskiej. Badanie ma na celu ustalenie, czy rosnące wykorzystanie komputerów sprzyja wyrównywaniu szans na rynku pracy, czy też prowadzi do pogłębiania istniejących nierówności. Skoncentrujemy się na tym, w jaki sposób technologie komputerowe wpływają na wynagrodzenia oraz możliwości awansu zawodowego osób pochodzących z rodzin o różnym poziomie kapitału społecznego.

Analizując wpływ komputeryzacji na różne branże i zawody, określimy, kto odnosi największe korzyści z postępu technologicznego, a kto może doświadczać pogorszenia swojej sytuacji zawodowej. Wyniki badań pozwolą lepiej zrozumieć potencjalne konsekwencje rozwoju nowych technologii, takich jak duże modele językowe (np. ChatGPT), dla europejskich rynków pracy.

Projekt odpowie na dwa kluczowe pytania:

1. Jak technologie komputerowe wpływają na poziom wynagrodzeń pracowników w krajach UE?
2. W jaki sposób technologie komputerowe kształtują różnice w płacach między osobami pochodzącymi z rodzin o różnym poziomie wykształcenia rodziców?

Aby odpowiedzieć na te pytania, skorzystamy z danych pochodzących z Europejskiego Badania Warunków Życia Ludności (EU-SILC). W analizie zastosujemy metodę estymacji zmiennych instrumentalnych, co pozwoli na dokładniejszy pomiar wpływu technologii cyfrowych na wynagrodzenia zarówno w obrębie poszczególnych zawodów, jak i między nimi.

Jako wskaźnik adopcji technologii wykorzystamy częstotliwość użycia komputerów w miejscu pracy. Aby uchwycić przyczynowy wpływ technologii na wynagrodzenia, opracujemy instrument ekspozycji na technologię komputerową, łącząc miary zadań zawodowych z bazy danych O*NET, które są dobrymi predyktorami adopcji komputerów w miejscu pracy. Dodatkowo, wykorzystamy międzynarodowe różnice w tempie wdrażania technologii komputerowych do stworzenia instrumentu shift-share, co pozwoli na przetestowanie stabilności wyników.

Określenie wpływu technologii na mobilność społeczną ma kluczowe znaczenie dla kształtowania polityk publicznych. Doświadczenia związane z mobilnością społeczną mają istotne implikacje polityczne i gospodarcze. Niska mobilność społeczna często sprzyja „myśleniu o sumie zerowej”, zgodnie z którym zyski jednej grupy muszą prowadzić do strat innej. Może to wzmacniać poparcie dla polityk takich jak restrykcyjne prawo migracyjne czy intensywna redystrybucja dochodów, niezależnie od orientacji politycznej.

Z perspektywy gospodarczej, wyższa mobilność społeczna sprzyja wzrostowi gospodarczemu oraz innowacyjności. Ponadto, nierówności szans w jednym pokoleniu mogą prowadzić do utrwalenia się nierówności majątkowych i dochodowych w kolejnych generacjach. W kontekście dynamicznych zmian technologicznych, zrozumienie tych mechanizmów jest kluczowe dla projektowania skutecznych strategii wspierających równość szans na rynkach pracy w Europie.

* * *

Projekt finansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki.
Nr umowy: UMO-2024/53/N/HS4/01750.
Nr projektu: 2024/53/N/HS4/01750.