Degradacja zawodowa, zadania zawodowe i intencje powrotu ukraińskich uchodźców wojennych – artykuł dla CESifo.

Po inwazji Rosji na Ukrainę Polska przyjęła ponad milion uchodźców i uchodźczyń wojennych, zapewniając im szybki dostęp do rynku pracy. Wskaźnik zatrudnienia ukraińskich uchodźców w Polsce przekracza 60% i jest znacznie wyższy niż w krajach zachodniej Europy. Większość znalazła jednak zatrudnienie w zawodach niewymagających wysokich kwalifikacji, a około 40% deklaruje wykonywania pracy poniżej posiadanych umiejętności. W naszym artykule (Lewandowski et al., 2025), badamy trajektorie zawodowe ukraińskich uchodźców wojennych, określamy ilościowo zmiany w intensywności zadań rutynowych (RTI) na ich stanowiskach pracy przed i po przymusowej migracji, oraz badamy, w jaki sposób te doświadczenia na rynku pracy w Polsce przekładają się na plany powrotu do Ukrainy. Wykorzystujemy dane z badań ankietowych przeprowadzonych w latach 2022 i 2023 we współpracy Ośrodka Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego i Instytutu Badań Strukturalnych.

Z naszego badania wynikają trzy kluczowe wnioski. Po pierwsze, bezprecedensowo duża część – 20% zatrudnionych uchodźców wojennych z Ukrainy nadal pracuje na tych samych stanowiskach, które zajmowało w Ukrainie. Po drugie, degradacja zawodowa jest częstym zjawiskiem, dotyczącym 30% osób, które znalazły nową pracę w Polsce. Degradacja szczególnie dotyka osób, które pracowały na stanowiskach kierowniczych, specjalistycznych lub technicznych w Ukrainie. Oprócz degradacji zawodowej uchodźcy doświadczają również znacznej rutynizacji wykonywanych zadań, a więc zwiększenia intensywności prostych i powtarzalnych zadań w pracy. W przypadku osób, które przeniosły się na stanowiska wymagające niższych kwalifikacji, wzrost RTI jest znaczny. Skala tego wzrostu jest porównywalna do różnicy w RTI między stanowiskami kierowniczymi i biurowymi. Warte podkreślenia jest to, że nawet uchodźcy, którym udało się pozostać w swojej pierwotnej kategorii zawodowej, odnotowali zauważalny wzrost RTI.

Po trzecie, degradacja zadań jest ściśle związana z rosnącą wśród ukraińskich uchodźców chęcią powrotu do Ukrainy, szczególnie wśród tych, którzy początkowo zamierzali pozostać w Polsce. Im bardziej rutynowy charakter ma praca uchodźców w Polsce w porównaniu do tej wykonywanej w Ukrainie, tym większe prawdopodobieństwo, że osoby, które początkowe nie planowały powrotu do Ukrainy, rok później zmieniają plany i zamierzają wrócić do ojczyzny.

Wyzwania związane z integracją ukraińskich uchodźców i uchodźczyń na rynku pracy w Polsce, takie jak degradacja zawodowa i niepełne wykorzystanie umiejętności, podkreślają ryzyko związane z nierównymi ramami integracji w państwach członkowskich UE. Skoordynowana polityka UE mogłaby zaradzić tym różnicom poprzez ułatwienie uznawania kwalifikacji, wspieranie miejsc pracy dostosowanych do umiejętności oraz standaryzację dostępu do usług integracyjnych, takich jak szkolenia językowe.

Link do artykułu → tutaj